Dithetefatsi tsohle kedi tjhefo. Tjhefo ke ntho e etsang hore batho kapa diphoofolo di kule kapa di shwe haeba e kena mmeleng ya tsona. Leha ho le jwalo, ditjhefo tse ding di matla ho feta tse ding hape di kotsi ho bophelo bo botle ba motho.

Ditlamorao tseo moriana o nang le yona e latela hore na motho o sebedisa hakae. Palo e nyane e sebetsa e le se hlasimollang (e eketsa tshebetso ya karolo kapa dikarolo tsa mmele). Palo e kgolo ke moriana o robatsang (e nyenyefatsa tshebetso ya karolo kapa dikarolo tsa mmele). Empa haeba a nka tekanyo e kgolo le ho feta, moriana o fetoha tjhefo mme o ka mo bolaea.

Mohlala, kofi e na le khafeine, e leng dithetefatsi. Dikopi tse pedi kapa tse tharo tsa kofi di susumetsa motho. Dikopi tse leshome di ka nna tsa mo robatsa, empa dikopi tse lekgolo di ne di ka mo bolaya. Ha e kotsi haholo, kaha ho nka boholo ba yona ho ba le ditlamorao. Kahoo e tsejwa e le e hlasimollang.

Arsenic ke sethethefatsi se kotsi ho feta khafeine mme se tsejwa e le tjhefo. Leha ho le jwalo, tekanyo e nyane ya aseniki ke e hlasimollang. Tekanyetso e kgolo e beha motho hore a robale mme dijo tse mmalwa tsa yona di lekane ho bolaya motho.

Dithetefatsi tsohle ka hona, di na le pheletso e mpe mmeleng. Ditlamorao e ka ba nyane kapa e kgolo. Empa ho na le dithetefatsi tse ngata tse bakang mathata a mang hape hobane di na le pheletso e mpe kelellong.

KELELLO

Ho utlwisisa hore na dithetefatsi di ama kelello jwang, hloka ho tseba ho hong ka seo kelello e leng sona le hore na e sebetsa jwang.

Kelello ha se boko. Boko ke karolo feela ya mmele e ka hare hloohong e sebedisang methapo ya kutlo ho romella ditaelo dikarolong tse fapaneng tsa mmele.

Kelello ya hao ke yona eo o e sebedisang ho nahana, ho hopola le ho etsa qeto. E na le direkoto ya tsohle tse o etsahalletseng ho tloha qalong ya bophelo ba hao ho fihlela jwale. Ka ho rekota re bolela kgatiso e tobileng ya ho hong.

Kelello ya hao e rekota mehopolo yohle ya hao, qetelo, diqeto, ditemoho le dintho (dintho tseo motho a di hlokomelang ka ditsebo). Mohlala, o ka hopola nako e ileng ya etsahala o sa le ngwana. Kelello ya hao e na le mohopolo wa ketsahalo eo, e leng ho rekota ha dintho tseo o di boneng, ho di utlwa le ho di utlwa, diqetello tseo o di fihletseng le diqeto tsohle tseo o di entseng ha di etsahala.

Direkoto tsena di bitswa ditshwantsho tsa kelello. Ditshwantsho tsa kelello di na le ditshwantsho tsa mebala tse nang le modumo le monko le dikgopolo tse ding kaofela, hammoho le sephetho kapa maikutlo a motho. Ditshwantsho tsena di na le bophahamo, bophara le botebo.

Mohlala, motho o hopola ho ja dijo tsa hoseng hoseng hoo. Batho ba bangata ba hopola mohopolo ona, ba ne ba bona setshwantsho sa kelello sa tafole, dijo le kamore. Ba ne ba tla bona ka kelellong ya bona mmala wa seaparo sa tafole le dintho le batho ba ka kamoreng eo. Haeba bokgoni ba bona ba ho hopola bo le botle, ba tla kgona ho fofonela dijo le ho utlwa mantswe a ba bang tafoleng ya dijo tsa hoseng.

Haeba ba ne ba nkile qeto ya ho ba le senwelo se seng sa kofi, ba tla hopola ho etsa qeto ya ho ba le senwelo sa bobedi.

Maikutlo ana ohle a nako eo ke karolo ya setshwantsho sa kelello.

Ditshwantsho tsena tsa kelello di ba teng maemong a hlokolosi, ho bolelang hore motho wa di tseba ha di etsahala ebile o kgona ho di hopola kamora moo. Leha ho le jwalo, ditshwantsho tsa kelello di boetse di na le dintho tse etsahetseng ha motho eo e ka o akgehlile kapa o akgehile ka botlalo. Ditshwantsho tsa kelello di teng ka tlase ho tlhokomediso ya motho. Ha a tsebe hore ba teng ebile ha a kgone ho ba hopola ka thato ya bona.

Mohlala, motho o a kgotjwa mme o otlana ka hlooho leboteng. Leha a se a utlwile bohloko haholo mme a fola kapele, ho bile le motsotswana wa bohloko le ho akgeha ha hlooho ya hae e otla lebota. Setshwantsho sa kelello sa motsotso oo, se felletseng ka ditemoho tsohle, se tlalehilwe kelellong leha e le tlasa tlhokomediso ya hae.

Se seng sa ditlamorao tsa ho sebedisa dithetefatsi ke ho etsa hore motho a akgehe. Tekanyo eo a akgehang ka yona e ka ba kgolo kapa e nyane. Empa motho ya tlasa tshusumetso ya dithetefatsi ha a hlokomele hantle se etsahalang haufi le yena.

Mohlala, ha re re motho o sebedisitse LSD ya dithetefatsi. Sena ke sethethefatsi se matla se etsang hore motho a utlwe eka lefatshe le mo potileng le fapane. E fetola tsela eo a utlwang sebaka le nako. A ka boela a ba le dithetso, e leng dintho tse shebahalang e le tsa nnete ho yena ka nako eo empa a hlile di le siyo. Ha a le tlasa tshusumetso ya sethethefatsi sena, motho ha a tsebe letho ka botlalo. Ha a hlokomele ka botlalo tikoloho ya hae. Empa kelellong ya hae o ne o ntse o tla hatisa ntho e nngwe le e nngwe ka moo e etsahetseng mme o ne a tla ba le ditshwantsho tsa kelello tsa boiphihlelo bohle, a felletse ka pono, monko, maikutlo, medumo, jj., tse etsahetseng.

Ha re re o nkile LSD khonsareteng ya roke e ka ntle ka letsatsi le tjhesang la lehlabula. O ile a ba le ditlamorao tse mmalwa ka lebaka la ho sebedisa dithetefatsi tseo. Boemo ba pelo ya hae bo ile ba eketseha le maikutlo a hae a dula a fetoha. O ile a utlwa le ho nyekelwa ke mosi wa kwae haufinyane le yena. Ka nako e nngwe motsheare o ne a arohantswe le metswalle ya hae, a tshohile mme a ikutlwa a tshwenyehile. O ile a boela a ba le dithetso, “a utlwa” mebala le “ho bona” medumo. Kelello ya hae e ne e tla ba le ditshwantsho tsa kelello tsa diphihlelo tsa letsatsi lohle, ho kenyelletsa le dithetso tse hlahisitsweng ke LSD.

Ditshwantsho tsa monahano tse tswang diphihlelong tsa letsatsi leo di ka mo ama nakong e tlang jwalo ka ha di ne di etsahala ha a ne a sebedisa dithetefatsi. Haeba, ka letsatsi le leng, tikoloho ya hae e ne e tshwana le nako eo a neng a sebedisa LSD, ditshwantsho tsa kelello di ka boela tsa sebetsa. Sena se tsejwa e le restimulation, mohopolo wa nakong e fetileng o ntse o sebetsa ka lebaka la maemo a ha jwale a tshwanang le maemo a nakong e fetileng.

A ka nna a ba ka ntle ka letsatsi le tjhesang mme a utlwa mmino o lerata o ntse o bina. Motho e mong ya haufi a ka hotetsa kwae mme a butswele mosi. Pelo ya hae e ka qala ho otla ka potlako mme o ne a tla ikutlwa o nyekelwa. A ka ikutlwa a tshwenyehile ntle ho lebaka le hlakileng. A ka boela a utlwa thetso ya “ho utlwa” mebala le “ho bona” medumo. Ha a eso sebedise dithetefatsi tse ding hape. Empa ditshwantsho tsa kelello di se di le restimulated hape.

Ketsahalong ena e bile diketsahalo tsa tikoloho ya monna tse ileng tsa etsa hore motho a bake restimulation. Empa ho na le tsela e nngwe eo restimulation e ka bang teng.

Masalla a dithetefatsi (tjhelete e setseng ka mora tshebediso) a dula mmeleng ha motho a qeta ho sebedisa dithetefatsi. Masalla ana a dithetefatsi a dula, ho bolelang hore a a tsitsa kapa a kgomaretse, disele tse mafura tsa mmele. Hamorao, ba ka fufulelwa mme ba kgutlele tshebetsong ya madi, ba etsa hore motho eo a boele a be le ditlamorao tse tshwanang.

Nka hape mohlala wa motho ya ileng a sebedisa LSD. Nakwana hamorao—mohlomong dilemo kamora moo—masalla a dithetefatsi a ntseng a le mmeleng wa hae a ka baka restimulation ya se etsahetseng ha a di sebedisitse. O ba le maikutlo a tshwanang a ho utlwa pelo e otla haholo, a nyekelwa pelo le ho tshwenyeha. Ehlile, ha a tsebe hobaneng. A ka ba a bona ditshwantsho tsa kelello tsa batho bao a neng a ena le bona le ho bona le medumo le monko wa ketsahalo eo. Hape, ha a sa sebedisa sethethefatsi sena. Empa restimulation ena, e ka etsahalang kgafetsa, e fokotsa tlhokomediso ya hae le bokgoni ba hae. E ka fetola boemo ba hae bo bobe le ho feta.

NAKO YA KGOPOLO YA TSE FETILENG

Ho tswelapele ha ho rekotwa ha ditshwantsho tsa monahano ka bophelo ba motho e bitswa nako ya kgopolo ya tse fetileng. E entswe ka diketsahalo tsa nako le nako tseo motho a bang le tsona tsa ha a ntse a tswella bophelong. Leha ho le jwalo, motho ya sebedisang dithetefatsi o na le ditshwantsho tsa monahano e seng feela tsa se neng se etsahala tikolohong ya hae ha a sebedisa dithetefatsi empa le seo a fetileng ho sona ka lebaka la ho sebedisa dithetefatsi. Nako ya hae ya kgopolo ya tse fetileng ke nakong eo a neng a le tshusumetsong ya dithetefatsi e ferekanya haholo. Mohlala, ditshwantsho tsa monahano tsa diphihlelo tsa motho kamora ho sebedisa LSD di ka kenyelletsa dithetso le diketsahalo tse neng di ntse di etsahala haufi le yena ka nako eo.

DITHETEFATSI LE NAKO YA JWALE

Batho ka bomong tlasa tshusumetso ya dithetefatsi ba na le dinako le dithetso. Ka lebaka la tsena, motho ya sebedisang dithetefatsi ha a “nakong ya jwale.”

Nako ya jwale e bolela hona jwale, kapa dintho tse etsahalang hona jwale. Motho ya bohlale le ya thabileng nakong ya jwale o hlokomela ebile o tseba tikoloho ya hae.

Haeba motho a phela bophelo bo sa thabiseng, a ka ikutlwa hore nako ya jwale e bohloko haholo hore a ka tobana le yona. Kahoo o sebedisa dithetefatsi ho e qoba. Mohlala, a ka nwa jwala hore a “lebale” ka mathata a hae. Sena se mo romella ho tswa nakong ya jwale mme se etsa hore a se ke a hlokomela ka botlalo se etsahalang haufi le yena.

Bothata ke hore motho ya sebedisang dithetefatsi ha a kgutlele ho nako ya jwale esita le ka mora hore ditlamorao tsa dithetefatsi e bonahala e se e fetile. Kahoo, ka pela mahlo a hao, ho bonahala a le ka phaposing eo o leng ka ho yona, o ntse a le teng empa e seng ka kellelo yohle hape le ka diketsahalong tse ding tse fetileng. Temoho ya hae ya se etsahalang hona jwale e kopantswe le ditshwantsho tsa monahano ho tloha ka nako eo, ha a ne a le tlasa kgatello ya dithetefatsi.

Haeba o bua ho hong ho yena, o tla leka ho e amohela le seo a se lemohang. Seo se ka nna sa se tshwane le seo o se bonang. Ka lebaka leo, diketso tsa hae di ka utlwahala di makatsa kapa ho sa utlwahale.

Ha re re o hlwekisa fatshe mme o ntse o thuswa ke motho ya neng a sebedisa dithetefatsi. Motho ya sebedisang dithetefatsi a ka ba le bonnete ba hore o o thusa ho lokisa mokatong o hlokang ho lokiswa. Empa o hlwekisa fatshe, ha o lokisa. Kahoo ha o mo kopa hore a o fe mopo, o nahana hore o bolela “mphe hamore.” Kahoo o nka mopo, a nahana hore ke hamore e le ka nnete, mme o leka ho o fa yona. Empa mopo o fapane le hamore. Morero o molelele mme boima le sebopeho sa ona ha di tshwane. Kahoo o nka qeto e fosahetseng ka boiteko bo hlokahalang ho o fa yona mme o kokota ka nkgong ya metsi eo o e sebedisang ho hlatswa fatshe.

Hobane motho ya sebedisang dithetefatsi ha a yo ho nako ya jwale, hangata o etsa diphoso tsa mofuta ona. E ka nna ya ba diphoso tse nyane tse etsang hore a shebahale a le bohlaswa, jwalo ka ho kokota ka nkgong ya metsi. Ho hobe ka ho fetisisa, motho a ka hlanya. Diketsahalo tse neng di bonahala ho yena di fapane ka ho felletseng ho feta tse hlahelang mang kapa mang.

Ho ya ka pono ya hae, leha ho le jwalo, batho ba bang ke bona ba hlokang kelello kapa ba sa utlwisiseheng. Jwalo ka ha bona ba dumellane ka diketso tsa bona le seo ba se bonang se etsahala, “bona” ha ba na kelello. Mohlala: Batho ba mmalwa ba suthisa thepa ya ntlo. Ho bohle haese yena feela ba mpa ba suthisa thepa ya ntlo. O ipona a le “sebopeho se fetolang maru.” Kahoo o “etsa diphoso.” Ha ba bang ba sa bone kahare ho yena mme ba bona motho e mong ya tshwanang le bona, ha ba utlwisise hore na hobaneng a dula a etsa diphoso.

Dintlha tsena di hlalosa boitshwaro bo makatsang ba motho ya sebedisang dithetefatsi. Bohle re tsebile batho ba jwalo. Polelo ya tshohanyetso e se nang kelello, ha e na taba le se buuwang ka sena; motho ya sa boneng letho ha a fuwa taelo kapa polelo—ka mora moo ke lefatshe le fapaneng le leo a dulang ho lona.

Motho ya jwalo a tshosa ho tsela ya ho phela e seng yena feela, empa le sehlopha se seng le se seng, ebang ke lelapa, kgwebo kapa esita le setjhaba.

Ditlamorao tse mpe tsa dithetefatsi, di tswela pele nako e telele kamora hore motho a di sebedise. Sephetho se ka ba kotsi ho ba bang ba bangata ntle le mosebedisi. Hape, ha se dithetefatsi tsa seterateng tse seng molaong feela tseo e leng bothata. Dithetefatsi tsa bongaka tse reretsweng ho thusa batho le tsona di na le ditlamorao tse tshwanang ha di sebediswa hampe.

DIPIDISI TSE FODISANG HO OPA

Dingaka le ba bang ba fana ka ditlhare tsa sebolayabohloko tse kang aspirin, moriana o kgutsisang le soporifics (sethethefatsi kapa moriana o etsang hore motho a robale) ka mohopolo o utlwisisehang a ho kokobetsa bohloko.

Leha ho le jwalo, ha ho motho ya tsebang hantle hore na hobaneng dithetefatsi tsena di sebetsa jwang kapa di etsang. Dithetefatsi tse jwalo dibopeho (tse entsweng ka ho kopanya dintho tse fapaneng) di tswa ho tse sibolotsweng ka tshohanyetso tse reng “sena se fokotsa bohloko.”

Dithetefatsi tsena hangata di na le ditlamorao tse mpe haholo.

Ha re re motho o fuwe moriana ona ho fokotsa bohloko kapa ho se utlwiswe bohloko. Ha moriana o kgathala kapa o qala ho kgathala, bohloko le ho se utlwiswe bohloko di mpefala le ho feta. E nngwe ya dikarabo tseo motho a nang le tsona haholoke ka dithetefatsi O ikutlwa a tlameha ho nka ho eketsehileng ho tlosa bohloko le ho hlonama le maikutlo a mang a sa batleheng. Empa ha a ntse a e sebedisa, ho ikutlwa a se hantle ho ya ho ntse o fokotseha, o hloka dithetefatsi haholwanyane.

Ho tlwaelehile hape hore motho ya sebedisang dithetefatsi a natefelwe haholo thobalano qalong. Empa kamora “takatso”ya thobalanong qalong, o thatafallwa ke maikutlo a thobalano le ho feta. Motho o leka haholwanyane ho e fihlela empa e ya fokola ebile ha e kgotsofatse.

Batho ba sebedisa dithetefatsi ho thibela maikutlo a sa batleheng. Empa ho na le maikutlo a mangata a lakatsehang bophelong. Dithetefatsi di thibela maikutlo ohle kahoo di thibela le tse lakatsehang.

Ntho feela e ntle e ka buuwang ka dithetefatsi ke hore di fana ka phomolo ho bohloko (ho bohloko bo boholo ba mmele kapa ba kelello) ka nako e kgutshwane. Haeba motho a lemetse hampe haholo, sena se dumella dingaka ho etsa tokiso e hlokahalang. Empa motho ya lemohang se etsahalang haufi le yena ebile a le bohlale ho se a se etsang ha a na ho intsha kotsi. Motho ya sebedisang dithetefatsi ha a hlokomele tikoloho ya hae mme o lahlehelwa ke bokgoni ba hae. Kahoo dithetefatsi di etsa hore ho be le monyetla wa hore motho a intshe kotsi. Ebe ba mo thibela hore a boele a fumane tlhokomediso le bokgoni bo tla mo boloka a sireletsehile.

Mang kapa mang o na le kgetho pakeng tsa ho ikutlwa a “shwele” ka dithetefatsi kapa a ikutlwa a na le bophelo kantle ho tsona. Dithetefatsi di senya bophelo ba kutlo le menyaka e leng lona feela mabaka a ho phela.