Η λέξη βαθμίδωση σημαίνει πόσο απότομο είναι κάτι, όπως πόσο ανοδική ή καθοδική κλίση έχει ένας δρόμος ή πόσο απότομη είναι η πλευρά ενός βουνού.

Στο θέμα της μελέτης, μια βαθμίδωση είναι ένας τρόπος να μαθαίνεις σταδιακά νέες πληροφορίες ή ικανότητες λίγο λίγο, βήμα προς βήμα και επίπεδο προς επίπεδο, όπου μπορείς να μάθεις με ευκολία το κάθε βήμα ή επίπεδο. Αυτό θα ήταν μια ήπια βαθμίδωση. Γίνεται τόσο βαθμιαία, που ακόμα και πολύπλοκα και δύσκολα θέματα και ενέργειες μπορούν να μελετηθούν, να κατανοηθούν και να διεξαχθούν αρκετά εύκολα.

Ο όρος «βαθμίδωση» ισχύει επίσης για καθένα από τα βήματα που γίνονται μ’ αυτό τον τρόπο μάθησης.

Ας πάρουμε, για παράδειγμα, ένα νεαρό άτομο που μαθαίνει να κάνει ποδήλατο. Υπάρχει μια συνηθισμένη βαθμίδωση βημάτων που ακολουθούνται όταν μαθαίνει την τέχνη της ισορροπίας, του χειρισμού του τιμονιού και των πεντάλ, και όλες τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν για να μπορεί να κάνει ποδήλατο.

Το πρώτο βήμα είναι συνήθως να βάλεις το άτομο να μάθει πώς να οδηγάει ένα τρίκυκλο, ένα όχημα με μια μεγάλη μπροστινή ρόδα και δύο μικρότερες πίσω ρόδες. Δεν απαιτεί ισορροπία από την πλευρά του ατόμου και είναι πολύ εύκολο να το οδηγήσει κανείς.

Από τη στιγμή που έμαθε πώς να οδηγάει ένα τρίκυκλο και μπορεί να το κάνει καλά, το δεύτερο βήμα στη βαθμίδωση μπορεί να είναι να μάθει να οδηγάει ένα ποδήλατο ισορροπίας. Αυτό είναι ένα όχημα με δύο μεγάλες ρόδες και δύο μικρότερες πίσω ρόδες. Οι μικρότερες ρόδες απλώς τον βοηθούν, ώστε να μη χρειάζεται να συγκεντρωθεί στην ισορροπία ακόμα. Είναι λίγο πιο δύσκολο να το οδηγήσει, αλλά πολύ απλό παρ’ όλα αυτά.

Στη συνέχεια, ως τελικό βήμα στη βαθμίδωση, μαθαίνει πώς να συντονίζει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες και να μπορεί να κάνει ποδήλατο χωρίς καμιά βοήθεια.

Το να μελετάς ή να μαθαίνεις πώς να κάνεις κάτι γίνεται καλύτερα με βαθμίδωση. Αλλά τα πράγματα δε συμβαίνουν πάντα έτσι και τότε μπορεί να συναντήσεις προβλήματα, εκτός κι αν ξέρεις πώς να εντοπίζεις και να χειρίζεσαι αυτό το εμπόδιο.

Το δεύτερο εμπόδιο μελέτης ονομάζεται: Πολύ απότομη βαθμίδωση.

Το να κάνεις πολύ απότομα ή να παραλείπεις ένα βήμα σε μια βαθμίδωση διαφέρει από οποιοδήποτε από τα άλλα εμπόδια. Οι σωματικές και διανοητικές αντιδράσεις από αυτό το εμπόδιο είναι πολύ ευδιάκριτες όταν μαθαίνεις να κάνεις κάτι ή να εκτελείς κάποια ενέργεια ή δραστηριότητα.

Όταν συναντάς πολύ απότομη βαθμίδωση, καθώς μελετάς κάτι, αυτό παράγει ένα είδος σύγχυσης ή ιλίγγου (αίσθηση ζαλάδας και αστάθειας).

Να ένα παράδειγμα. Ας πούμε ότι εγκαθιστούσες ή μάθαινες πώς να χρησιμοποιείς ένα νέο πρόγραμμα στον υπολογιστή σου. Διαβάζεις τα λίγα πρώτα βήματα και τα καταλαβαίνεις και τα ακολουθείς και τα εκτελείς σωστά.

Αυτό που κάνεις συνεχίζει να πηγαίνει καλά μέχρι που συνειδητοποιείς ότι δεν τα πας καλά πλέον. Ας πούμε ότι έχεις αρχίσει να αισθάνεσαι σύγχυση και βιώνεις ένα είδος ιλίγγου (αίσθηση ζαλάδας και αστάθειας). Αυτή η αντίδραση σου αποκαλύπτει αμέσως ότι συνάντησες πολύ απότομη βαθμίδωση. Προσπέρασες κάτι που δεν κατανόησες πλήρως και υπερέβης τη βαθμίδωση.

Αυτό που θα συμβεί είναι ότι θα σκεφτείς πως το πρόβλημα που έχεις ξεκίνησε όταν άρχισες το νέο βήμα στο πρόγραμμα στον υπολογιστή, όταν ξεκίνησες να νιώθεις σύγχυση και να βιώνεις την αίσθηση ιλίγγου. Αλλά αυτό δεν είναι το σημείο όπου υπερέβης τη βαθμίδωση. Παρέλειψες τη βαθμίδωση σε κάτι νωρίτερα. Υπήρχε κάτι που έκανες νωρίτερα στο πρόγραμμα του υπολογιστή το οποίο δεν κατάλαβες. Το προσπέρασες και συνάντησες ένα υπερβολικά υψηλό επίπεδο. Πήγες υπερβολικά γρήγορα σε μια υψηλότερη βαθμίδωση.

Το εμπόδιο της πολύ απότομης βαθμίδωσης αναγνωρίζεται πιο εύκολα και χρησιμοποιείται πιο συχνά όταν ασχολείσαι με κάποια νέα δράση – με άλλα λόγια, όταν σωματικά κάνεις τις κινήσεις κάποιου πράγματος που είναι καινούριο για σένα.