Συχνά οι γονείς αναρωτιούνται: «Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να μεγαλώσω τα παιδιά μου;».

Ένας καλός, σταθερός γονιός με αγάπη και ανεκτικότητα (προθυμία να δεχτεί κάτι που δεν είναι τέλειο) στην καρδιά του είναι σχεδόν το καλύτερο πράγμα που μπορεί να έχει ένα παιδί.

Πόσος Έλεγχος;

Το πρώτο και το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να ξέρεις για την ανατροφή των παιδιών σου, είναι το πώς να τα εκπαιδεύσεις χωρίς να τα γονατίσεις (να τα βλάψεις συναισθηματικά, έτσι ώστε να χάσουν τις ελπίδες τους ή την εμπιστοσύνη τους). Θέλεις να μεγαλώσεις το παιδί σου με τέτοιον τρόπο ώστε να μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του και να μη χρειάζεται συνεχώς να του ασκείς έλεγχο. Η καλή συμπεριφορά, η υγεία και η ευτυχία του εξαρτώνται από το να το κάνεις αυτό σωστά.

Τα παιδιά δεν είναι σκυλιά. Δεν μπορούμε να τα εκπαιδεύσουμε με τον τρόπο που εκπαιδεύουμε τα σκυλιά. Ένα παιδί δεν ανήκει σε κάποια ιδιαίτερη κατηγορία ζώου, διαφορετική από το ανθρώπινο γένος. Το παιδί είναι ένας άντρας ή μια γυναίκα που δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί πλήρως.

Πώς θα σου φαινόταν αν σε τραβολογούσαν από δω κι από κει με δύναμη, αν σου έδιναν εντολές κάθε λίγο και λιγάκι και αν δε σε άφηναν να κάνεις αυτό που θέλεις; Θα ένιωθες θυμό και αναστάτωση αν κάποιος σου το έκανε αυτό. Έτσι νιώθει ένα παιδί, αλλά επειδή είναι μικρό, φοβάται να το πει ή να κάνει οτιδήποτε για να δείξει ότι δεν του αρέσει αυτό που του συμβαίνει. Αυτός, όμως, είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται ένα συνηθισμένο παιδί. Ένα παιδί δεν αντεπιτίθεται επειδή δεν είναι αρκετά μεγάλο και το γνωρίζει αυτό. Έτσι, αντ’ αυτού, κάνει πράγματα όπως το να λασπώνει το πάτωμά σου, να διακόπτει τον μεσημεριανό σου ύπνο και να καταστρέφει την ηρεμία στο σπίτι σου. Αυτή είναι τυπική συμπεριφορά ενός παιδιού. Αλλά δε χρειάζεται να είναι έτσι τα πράγματα.

Αυτοβουλία σημαίνει ότι ένα άτομο έχει επιλογή και μπορεί να αποφασίσει τι συμβαίνει στο ίδιο, τι θέλει να κάνει και τα λοιπά. Όταν ένα άτομο έχει αυτοβουλία, έχει επίσης αυτοπεποίθηση όσον αφορά τον έλεγχο των πραγμάτων γύρω του και τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους. Κάθε παιδί έχει δικαίωμα στην αυτοβουλία του.

Η γλυκύτητα και η αγάπη ενός παιδιού θα διατηρούνται μόνο εφόσον μπορεί να ασκεί τη δική του αυτοβουλία. Αν παρεμβαίνεις στην αυτοβουλία του, παρεμβαίνεις στη ζωή του.

Ένας λόγος για τον οποίο ίσως χρειαστεί να παρέμβεις στο δικαίωμα του παιδιού να αποφασίζει για τον εαυτό του, θα μπορούσε να είναι όταν υπάρχει κάποιος πιθανός κίνδυνος στην περιοχή γύρω του. Σε αυτή την περίπτωση, εσύ ως γονιός του θα πρέπει να διαμορφώσεις την περιοχή στην οποία ζει ή παίζει χωρίς πράγματα που θα μπορούσαν να το βλάψουν. Για παράδειγμα, θα μπορούσες να φράξεις την αυλή σου ώστε το παιδί σου να μην μπορεί να τρέξει προς τον δρόμο.

Μερικοί άνθρωποι ανατράφηκαν τόσο άσχημα ως παιδιά που νομίζουν ότι ο έλεγχος είναι το πιο σημαντικό πράγμα στην ανατροφή ενός παιδιού. Αλλά αν ελέγχεις με δύναμη ένα παιδί, θα το κάνεις να πέσει στην απάθεια, η οποία είναι ένα νοητικό συναίσθημα στο οποίο το παιδί δε νοιάζεται για τίποτα πια. Θα είναι υπάκουο και θα κάνει ό,τι του λες, αλλά θα έχει χάσει την αυτοβουλία του και δε θα είναι ένα ευτυχισμένο παιδί.

Οπότε, κατά το μεγάλωμα του παιδιού σου πρέπει να αποφύγεις να το «εκπαιδεύσεις» μ’ αυτό τον τρόπο. Το παιδί σου αρχίζει στ’ αλήθεια τη ζωή του με το να είναι φιλικό και δεκτικό με τους άλλους ανθρώπους. Θα δρα, επίσης, από τη φύση του με ήρεμο τρόπο και θα κερδίζει τον σεβασμό. Αλλά σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά, το παιδί θα επαναστατήσει (θα πάει ενάντια στην εξουσία). Αυτή η επανάσταση μπορεί να πάει τόσο άσχημα, που μπορεί το παιδί να προκαλέσει πολλά προβλήματα. Μπορεί να κάνει πολύ θόρυβο και να κάνει πράγματα που δείχνουν ότι δε νοιάζεται για τους άλλους ανθρώπους. Μπορεί να είναι απρόσεκτο με τα πράγματά του ή να βρομίσει πολύ και να μην πλένεται. Θα κάνει ό,τι μπορεί για να σε ενοχλήσει.

Οπότε, αν απλώς προσπαθήσεις να εκπαιδεύσεις και να ελέγξεις ένα παιδί, θα χάσεις την αγάπη του. Και αν συνεχίσεις να ελέγχεις και να εκπαιδεύεις το παιδί σου, θα μπορούσες να καταλήξεις να χάσεις το παιδί για πάντα.

Ορίστε ένα τεστ που μπορείς να κάνεις: άσε το παιδί να καθίσει στα γόνατά σου. Θα κάτσει εκεί, πολύ ευχαρίστως. Τώρα βάλε τα χέρια σου γύρω του και κράτα το έτσι ώστε να το κάνεις να μείνει εκεί και να συνεχίσει να κάθεται εκεί. Κάν’ το αυτό ακόμη κι αν δεν έχει καν προσπαθήσει να φύγει. Αμέσως θα αρχίσει να στριφογυρίζει για να ελευθερωθεί. Θα παλέψει για να φύγει μακριά σου. Θα θυμώσει. Θα κλάψει. Να θυμάσαι, όμως, ήταν ευτυχισμένο πριν αρχίσεις να το κρατάς και να το κάνεις να μείνει εκεί.

Είναι οι προσπάθειές σου να «εκπαιδεύσεις» και να ελέγξεις το παιδί σου που θα το κάνουν να διαμαρτυρηθεί και να ενεργεί όπως ακριβώς όταν προσπαθείς να το κρατήσεις στα γόνατά σου.

Αν έχεις ήδη εκπαιδεύσει, ελέγξει, δώσει εντολές και σταματήσει το παιδί σου από το να έχει τα δικά του υπάρχοντα, και άλλα τέτοια παρόμοια πράγματα για κάποιο χρονικό διάστημα, μπορεί να έχεις κάποια δυσκολία όταν αρχίζεις να του επιτρέπεις να κάνει κάτι. Αν, αφότου το έχεις ελέγξει, προσπαθήσεις να του δώσεις ελευθερία, μπορεί να είναι καχύποπτο και να δυσκολεύεται στην προσπάθεια να προσαρμοστεί σ’ αυτό.

Ας πούμε ότι πάντα το σταματούσες από το να οδηγεί ένα ποδήλατο, επειδή «ίσως να χτυπούσε». Μετά, ξαφνικά, του δίνεις ένα ποδήλατο και του λες να το οδηγήσει. Θα του πάρει λίγο χρόνο για να ξεπεράσει τον προηγούμενο επιβεβλημένο έλεγχο και να είναι σε θέση απλώς να οδηγήσει το ποδήλατο.

Αν αφήσεις το παιδί σου να έχει αυτοβουλία και να χτίσει την αυτοπεποίθησή του και δεν προσπαθείς συνεχώς να το εκπαιδεύεις και να το ελέγχεις, θα τα πάει καλά. Και αν δουλεύεις απλώς με το παιδί σου μ’ αυτό τον τρόπο, θα καταλήξεις να έχεις ένα ευγενικό παιδί με καλούς τρόπους το οποίο θα σε υπολογίζει. Και –το πιο σημαντικό– θα έχεις επίσης ένα παιδί που θα σε αγαπά.

Είναι πολύ πιο εύκολο και πάρα πολύ καλύτερο για το παιδί να μην του δίνεις εντολές και οδηγίες συνεχώς, αλλά να το βοηθάς να αναπτύξει μια δυνατή αυτοβουλία και βεβαιότητα για τον εαυτό του.

Τα Υπάρχοντα ενός Παιδιού

Ένα άλλο πράγμα που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι όταν δίνεις κάτι σ’ ένα παιδί, είναι δικό του. Δεν είναι πια δικό σου. Ανήκει σ’ αυτό τώρα. Αυτό περιλαμβάνει τα ρούχα του, τα παιχνίδια του και το δωμάτιό του. Ό,τι του έχει δοθεί, πρέπει να παραμείνει κάτω από τον αποκλειστικό του έλεγχο. Μπορεί να καταλήξει να σκίσει το πουκάμισό του, να καταστρέψει το κρεβάτι του ή να σπάσει το πυροσβεστικό αμαξάκι, αλλά το τι κάνει με τα υπάρχοντά του δε σε αφορά.

Πώς θα σου φαινόταν αν σου έδινε κάποιος ένα χριστουγεννιάτικο δώρο, και μετά σου έλεγε κάθε μέρα από κει και ύστερα τι θα έπρεπε να το κάνεις, και μάλιστα σε τιμωρούσε αν δεν κατάφερνες να το φροντίσεις έτσι όπως εκείνος που σου το δώρισε πίστευε ότι ήταν σωστό; Θα κατέστρεφες εκείνο το δώρο.

Έτσι, όταν παρεμβαίνεις στα υπάρχοντα ενός παιδιού, αυτό που θα αρχίσει να κάνει είναι να σπάει τα νεύρα σου. Αυτή είναι η εκδίκησή του. Θα κλάψει. Θα σε ενοχλεί. Θα σπάει τα πράγματά σου. Θα χύνει «κατά λάθος» το γάλα του. Και θα καταστρέφει, επίσης, επίτηδες, οτιδήποτε του έδωσες και μετά τον προειδοποίησες να το προσέχει και να μην κάνει αυτό ή εκείνο. Γιατί; Πολεμάει για τη δική του αυτοβουλία.

Έτσι, όταν δίνεις στο παιδί σου κάτι, να γνωρίζεις ότι είναι τώρα δικό του κτήμα.

Το Δικαίωμα του Παιδιού να Προσφέρει

Πρέπει να δώσεις στο παιδί σου το δικαίωμα να προσφέρει.

Κάθε ανθρώπινο ον αισθάνεται ότι είναι πολύ ικανό να κάνει πράγματα και να τα κάνει καλά, αρκεί να του επιτρέπεται να κάνει τα ίδια ή περισσότερα πράγματα για τους άλλους απ’ όσα κάνουν εκείνοι γι’ αυτό.

Εσύ, ως γονιός, φυσικά, προσφέρεις περισσότερα στο παιδί σου απ’ όσα σου προσφέρει το ίδιο. Του δίνεις τροφή, ένα σπίτι για να ζήσει, ρούχα, βιβλία, παιχνίδια, χρήματα και την αγάπη σου. Ενώ είναι ακόμα παιδί, δεν μπορεί να σου δώσει πίσω όσα του δίνεις.

Μόλις το παιδί σου δει ότι λαμβάνει περισσότερα απ’ όσα δίνει πίσω, μπορεί να γίνει δυστυχισμένο. Θα προσπαθήσει να προσφέρει περισσότερα. Αν όμως δεν του επιτραπεί, θα θυμώσει μαζί σου και μπορεί ακόμα και να αρχίσει να σε αντιπαθεί.

Μη συνειδητοποιώντας τι συμβαίνει, μπορεί να προσπαθήσεις να χειριστείς την εξέγερση (αντίδραση εναντίον της εξουσίας) προσφέροντας περισσότερα σ’ εκείνο. Αλλά αυτό που μπορεί να συμβεί μετά, επειδή είναι τώρα ακόμη πιο ανίκανο να προσφέρει τόσα όσα του δίνεις, είναι ότι το παιδί σου θα επαναστατήσει ακόμα περισσότερο. Αν αυτός ο κύκλος συνεχίζεται, το παιδί σου θα μπορούσε να καταλήξει στην απάθεια. Επομένως, θα πρέπει να αφήσεις το παιδί σου να προσφέρει σ’ εσένα.

Αλλά δεν μπορείς να το διατάξεις να προσφέρει. Δεν μπορείς να το διατάξεις να κουρέψει το γρασίδι και μετά να θεωρήσεις ότι αυτό είναι η προσφορά του. Πρέπει να σκεφτεί από μόνο του ποια θα είναι η προσφορά του και μετά να την υλοποιήσει. Αν εξαναγκαστεί να κάνει κάτι για να προσφέρει, δεν το έχει επιλέξει το ίδιο και δεν είναι δικό του. Το να του ειπωθεί τι να κάνει ώστε να προσφέρει θα του φανεί ως περισσότερος έλεγχος από εσένα.

Ακόμη κι ένα μωρό προσφέρει επιχειρώντας να σε κάνει να χαμογελάσεις. Ένα μωρό θα δώσει ολόκληρη παράσταση. Όταν είναι λίγο μεγαλύτερο, θα χορεύει για εσένα. Θα σου φέρνει μικρά δώρα όπως μερικά ξυλάκια που βρήκε στο έδαφος ή μια πέτρα ή ένα φύλλο. Θα προσπαθήσει να επαναλάβει τις κινήσεις που κάνεις με τα χέρια ή το σώμα σου για να σε βοηθήσει όταν δουλεύεις. Για παράδειγμα, θα προσπαθήσει να σε βοηθήσει να μετακινήσεις την ηλεκτρική σκούπα ή να ανακατέψεις το μείγμα στο μπολ όταν κάνεις κέικ.

Αν δεν αποδεχτείς τις συνεισφορές από το μωρό ή το παιδί, όπως τα χαμόγελα, αυτούς τους χορούς, αυτά τα ξυλάκια, αυτές τις κινήσεις να σε βοηθήσει να δουλέψεις, θα έχεις αρχίσει να σταματάς την προσφορά του παιδιού σου. Κι αν σταματήσεις τις προσφορές του, θα αρχίσει να είναι αγχωμένο. Θα κάνει περίεργα πράγματα στα πράγματά σου σε μια προσπάθεια να σου τα κάνει «καλύτερα». Για παράδειγμα, μπορεί να αποφασίσει ότι το χαλί θα φαίνεται καλύτερο με λίγο μελάνι πάνω του ή ότι ο τοίχος θα δείχνει ομορφότερος με μια ζωγραφιά από κηρομπογιά πάνω του. Αλλά αν του φωνάξεις ή το τιμωρήσεις που το έκανε αυτό, είναι το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσες να κάνεις.

Απλώς άφησε το παιδί σου να προσφέρει και όλα θα πάνε πολύ καλύτερα.

Κατανοώντας πώς Λειτουργεί η Οικογένεια

Πώς μπορεί ένα παιδί να γνωρίζει τι να προσφέρει αν δεν έχει ιδέα για το πώς το σπιτικό σου λειτουργεί στ’ αλήθεια;

Ενώ δεν μπορείς να κάνεις τίποτα περισσότερο παρά να δεχτείς τα χαμόγελα, τους χορούς και τα μικρά «δώρα», όταν το παιδί σου είναι πολύ μικρό, μόλις όμως μπορεί να καταλάβει, θα πρέπει να μάθει την όλη αλήθεια για το πώς λειτουργεί η οικογένεια και το πώς συγκροτείται ένα σπιτικό.

Θα μπορούσες να του εξηγήσεις ότι η οικογένεια είναι μια μικρή ομάδα που τα μέλη της συνεργάζονται για να βοηθούν ο ένας στην επιβίωση του άλλου και για να βοηθούν ο ένας τον άλλο να προχωρήσει και να τα πάει καλύτερα στη ζωή. Μπορείς να του εξηγήσεις από πού προέρχεται το χαρτζιλίκι του. Θα μπορούσες να του πεις τι γίνεται ώστε να καταστεί δυνατό να υπάρχει φαγητό στο τραπέζι για να φάνε όλοι, από πού έρχονται τα ρούχα του, τι πρέπει να κάνεις για να έχεις ένα καθαρό σπίτι και πώς η οικογένεια έχει ένα αυτοκίνητο και μπορεί να το συντηρεί.

Μπορείς να του πεις ότι ο μπαμπάς δουλεύει. Ο μπαμπάς ξοδεύει ώρες χρησιμοποιώντας τα χέρια του και τη σκέψη του για να δουλεύει σκληρά και γι’ αυτό παίρνει χρήματα. Ότι τα χρήματα χρησιμοποιούνται για να αγοράσετε την τροφή που τρώτε όλοι. Το αυτοκίνητο το φροντίζετε, επειδή κοστίζει πολλά χρήματα η αντικατάσταση ενός αυτοκινήτου. Μπορείς να εξηγήσεις στο παιδί ότι ηρεμία στο σπίτι και φροντίδα για τον μπαμπά σημαίνουν ότι ο μπαμπάς θα δουλέψει καλύτερα, κι αυτό σημαίνει τροφή, ρούχα και αυτοκίνητα.

Με άλλα λόγια, δώσε στο παιδί σου μια πλήρη εξήγηση για τα πάντα σχετικά με το σπιτικό, τη δουλειά και το παιχνίδι με έναν τρόπο έτσι ώστε να το καταλάβει.

Αν το παιδί σου έχει αρχίσει να επαναστατεί, μπορεί να συνεχίσει να επαναστατεί για λίγο ακόμα. Αλλά αν είναι εκπαιδευμένο όσον αφορά την οικογένεια και ξέρει τι προσπαθείτε όλοι να επιτύχετε ως ομάδα, τελικά θα καταλάβει και θα γίνει μέρος της οικογένειας και θα δουλέψει μαζί σου για να βοηθήσει ώστε όλη η οικογένεια να τα πάει ακόμα καλύτερα.