Diphuputso
Jwalokaha ho boletswe pejana thutong ena, ho bohlokwa ho tseba le ho sebedisa maemo a nnete a setjhaba seo o buisanang le sona.
Ho etsa diphuputso ho o thusa ho atleha ho etsa sena.
Kamanong ya setjhaba lentswe lena phuputso le bolela ho lekola maikutlo a setjhaba ka hloko mabapi le mohopolo, sehlahiswa, karolo e itseng ya bophelo kapa taba efe kapa efe.
Ka ho lekola sehlopha, motho ka mong, o ka fumana mohopolo wa maikutlo a setjhaba ka taba e itseng ka ho beha dikarabo ka mekgahlelo e tshwanang (dihlopha tse tshwanang) le ho bona hore na diperesente tse phahameng ke tse kae tsa dikarabo tse tshwanang.
Empa sena se bolelang ho wena o le mong? Ho ka etsahala hore o se ke wa potlakela ho hira setsebi sa diphuputso kapa khamphani ya dipatlisiso ho bokella maikutlo ka taba e mabapi le baahisani ba tikolohong eo o sa tswa fihla ho yona kapa seo baithuti ba se nahanang ka sehlopheng kapa seo basebetsi ba se nahanang ka morero wa hao.
Taba ke hore o ka etsa diphuputso tsa hao habonolo.
Diphuputso di etswa ho fumana hore na sehlopha se na le dikonopo dife. Ho diphuputso, lentswe konopo le bolela taba kapa polelo kapa maikutlo a phatlalatsang nnete ya setjhaba se itseng. Ke ntho ya nnete ho batho ba bangata sehlopheng seo e ka sebediswang ho fumana karabo le ho fumana tumellano. Dikamanong tsa setjhaba, seo o se batlang ke tumellano le tshebedisano mmoho le diketso tsa hao ho tswa ho batho ba sehlopha.
Phuputsong, o botsa batho ho fumana maikutlo a bona ka ho hong. Konopo ke karolo ya bohlokwahadi ya tlhahisoleseding eo o e fumanang ketsong ena. Ke karabo e fuweng makgetlo a mangata haholo potsong ya hao ya dipatlisiso. Mme ka ho sebedisa konopo eo, o tla fumana tumellano ho batho mme o tla fumana karabo.
Diphuputso di ka boela tsa ngollwa ho o jwetsa seo batho ba hlileng ba sa se rateng kapa ba se hloileng.
Ka tsebo ya nnete ya setjhaba eo o e fumanang ho tswa diphuputsong, o ka kgona ho ba tsebisa ka mehopolo eo o batlang hore ba e amohele—ka mantswe a mang, o ka fetisa molaetsa wa hao hobane o ka o bua ka tsela eo batho ba ikemiseditseng ho o amohela.
Ho phethela taba ena, tsena ke dintlha tsa bohlokwa tseo o hlokang ho di utlwisisa:
Molaetsa ke puisano, mohopolo, monahano oo o batlang ho o fetisetsa ho bamamedi kapa setjhaba.
Ho sebediswa konopo ho fumana tumellano ya setjhaba ya ho utlwa molaetsa.
Molaetsa le konopo ha di tshwane.
Ka ho etsa phuputso le ho fumana konopo e nepahetseng, o ka sebedisa konopo eo ho fumana tumellano mme ka lebaka leo, wa fumana karabo.
Bakeng sa ho etsa phuputso e nepahetseng le ho sebedisa tlhahiso-leseding ka tsela ya ho hlahisa diphetho tseo o di batlang, o hloka ho utlwisisa morero wa diphuputso, hammoho le ARC le Kgutlotharo ya ARC. Sena se hloka kutlwisiso ya hore na nnete ke eng.
Ha o etsa phuputso, o sebedisa Kgutlotharo ya ARC. Mme hape, o sebedisa Kgutlotharo ya ARC ho kenya sephetho sa diphuputso tshebetsong.
E tswella tjena: O buisana le bamamedi kapa setjhaba ka phuputso le se amanang ho fumana hore na nnete ya bamamedi ke eng. Nnete ke tumellano ya hore na ke eng. Kahoo lebaka la ho etsa phuputso ke ho fumana hore na bamamedi kapa setjhaba se tla dumellana le eng.
O sebedisa nnete eo ka sekgetjhana sa papatso kapa puisanong e nngwe ho fumana tumellano ya bona ya ho utlwa molaetsa. Ka lebaka leo, o tla phahamisa ho amana ha setjhaba bakeng sa ntho, mohopolo kapa morero o o hlohlelletsang.
Hoo ke bobebe ba yona. Empa e tla ba bonolo feela ho wena, haeba o utlwisisa Kgutlotharo ya ARC. Ntle le nnete kapa tumellano e itseng, puisano e ke ke ya fihla setjhabeng sa hao mme ho ke ke ha eba le kamano.
Diphuputso di etswa ho fumana tumellano. Diphuputso ha di etsetswe morero o mong. Di etseditswe ho theha tumellano le bamamedi.
Mohlala, o botsa batho ba makgolo a leshome kapa ba leshome hore na ba ka rata eng haholo ho tswa mokgatlong wa koloi mme ba o jwetsa hore lebidi le lokela ho “tshwarella halelele.” Eo ke yona konopo. Seo ke nnete, ntlha ya tumellano ka mabidi a koloi hara setjhaba seo. Kahoo o sebedisa konopo eo ho setjhaba seo mme ba tla mamela seo o se buang ka mabidi a koloi.
Dikonopo di na le tshebediso ya tsona empa re kgahlwa haholo ke molaetsa. Molaetsa ke ntho ya bohlokwa ka ho fetisisa ya papatso kapa puisano ya PR. Dikonopo ke mafura feela (ntho e dumellang dintho hore di etsahale hantle le ka bonolo) ho a sebedisa ho etsa hore molaetsa wa hao o haswe.
Mokgwa wa ho Etsa Diphuputso
Diketso tse kenyelleditsweng ho etsa diphuputso di bonolo. Taba ya pele ke ho fumana dipotso tseo o tla di botsa setjhaba ho fumana hore na ho hlokwa hape ho batleha eng, e ratehang kapa e sa rateheng kapa eng kapa eng eo o batlang ho e fumana.
Kamora hore dipotso di hlahiswe, di ngolwa kapa di hatiswa pampiring hore mofuputsi a di sebedise. Haeba o etsa phuputso toropong moo ho tla buisanwa le palo e kgolo ya batho, ho ka ba molemo ho hatisa diforomo tse mmalwa tsa phuputso. Leha ho le jwalo, tsohle tse hlokahalang bakeng sa dipatlisiso tse ngata ke boto ya ho ngolla e nang le pampiri e ngata e sa ngolwang le dipene tse mmalwa (kahoo o se ke wa fellwa ke enke bohareng ba diphuputso).
Leqephe la dipotso tsa tlhahlobo ebe le bewa hodima pampiri ebe le ntse le phetlwa ha ho ngolwa dintlha tsa dikarabo.
Ho qala tlhahlobo, o ya ho motho ka mokgwa o mosa, wa itsebisa mme o botse hore na o ka ba hlahloba.
Haeba motho a botsa tlhahiso-leseding e batsi ka phuputso eo kapa hore na hobaneng e etswa, dipotso tsa hae di a arajwa mme phuputso e se e qalwa.
Botsa motho potso ya pele, o phetle leqephe la dipotso mme o ngole karabo. Etsa bonnete ba ho nomora dikarabo, hore di tsamaisane le nomoro ya potso eo o e botsang.
Ha ho hlokahale hore o ngole lentswe le leng le le leng ha motho eo a bua le wena, empa fumana dintlha tsa bohlokwa ka ho fetisisa. O tla fumana hore, ka ho etsa dipatlisiso kgafetsa, o ka ngola tsohle.
Kamora hore motho a arabe potso ya pele, mo lebohe ebe o ya potsong e latelang.
Qetellong ya phuputso, leboha motho eo. Motho eo o tla be a leboha wena ka nako ena hobane batho ba rata ho botswa maikutlo a bona ka dintho. Mme ho fumana motho e mong ya o mamelang e le kannete ke ntho e sa tlwaelehang le boiphihlelo ba bohlokwa ho batho ba bangata.
Jwale e ya ho motho ya latelang ebe o pheta tsamaiso e tshwanang. Sena ke sona feela se teng mehatong ya ho etsa diphuputso bathong.
Diphetho tsa Phuputso
Ha phuputso e se e entswe, dikarabo di tlameha ho thathamiswa e le hore di sebediswe. Thathamisa e bolela ho hlophisa tlhahisoleseding ka tsela e hlophisehileng.
Ha o hlahisa dikarabo tsa diphuputso, o hlophisa tlhahiso-leseding ka mokgwa o laolehileng e le hore o ka shebisisa sephetho sa phuputso. O batla ho hlahloba dikarabo e le hore o tsebe ho tseba hore na nnete ke eng ho batho bao o entseng diphuputso ho bona.
Mokgwa wa ho Thathamisa
1. Bala diphuputso tsohle tseo o di fumaneng.
2. Fumana dikarolo tse fapaneng (dihlopha) tsa dikarabo tsa potso ka nngwe ka ho thathamisa dikarabo hakhutshwanyane ha o ntse o etsa diphuputso.
3. Ha dikarolo di se di rarollotswe, o tla tseba ho beha letshwao haufi le sehlopha se nepahetseng, ho bolelang hore ho na le karabo e nngwe hape ya mofuta o tshwanang.
4. Ha dikarabo tsohle di se di thathamisitswe, bala palo ya dikarabo sehlopheng ka seng bakeng sa potso ka nngwe.
5. Fumana diperesente tsa karolo ka nngwe tlasa potso ka nngwe. Sena se etswa ka ho arola palo ya dikarabo sehlopheng seo ka palo eyohle ya dipatlisiso le ho atisa ka 100.
Mohlala, ha re re o na le dikarabo tse 1,500 tse neng di tshwana tsa potso e le nngwe mme palo ya diphuputso tsa hao kaofela ke 2,500.
1,500 ha e arotswe ka 2,500 = 0.6 x 100 = 60%
Sena se bolela hore karolo ya 60 lekgolong e fane ka karabo ya mofuta o tshwanang.
6. Phoso feela eo o ka e etsang ke ho se lemohe ha dikarabo tse ding di tshwana. Haeba o etsa phoso ena, o na le mekgahlelo e mengata e sa hlokahaleng.