Whys
Motho o sebedisa tsebo le boiphihlelo bo kahodimo ho fumana lebaka la nnete la boemo bo nepahetseng kapa boemo bo bobe. Sena se bitswa “Why.”
Why ke outness ya motheo e fumanweng e tla lebisa ho fumaneng dipalo. Outness ke ntho e entsweng hampe kapa e sa nepahalang kapa e siyo ka botlalo.
Dipalo ke ditekanyo tsa palo kapa bongata ba ntho ha e bapiswa le palokapa bongata ba pejana ba ntho e tshwanang. Dipalo di lekanya bophahamo ba boleng ba tlhahiso ya mosebetsi o itseng. Tshebetso efe kapa efe e ka lekanngwa ka dipalo tse bontshang tlhahiso ya mosebetsi oo.
Mohlala, palo ya thekiso lebenkeleng la dieta e theohile. Motho e mong o fumana lebaka kapa Why ka ho theoha ha thekiso ya dieta. Ba lokisa seo ba se fumaneng. Dibeke tse pedi hamorao palo ya thekiso ya dieta (palo ya dieta tse rekisitsweng) ka lebenkeleng e ntlafaditswe ebile e fodile ka botlalo ho ho theoha. Sena se bontsha hore lebaka kapa Why ha dipalo tsa dieta tse rekisitsweng le ne le nepahetse.
Why e fosahetseng ho fumana outness e fosahetseng eo ha e sebediswa ho sa lebise ho pholo.
Mohlaleng wa thekiso ya dieta ka hodimo, nka hore kamora dibeke tse mmalwa a fumane “Why” le ho leka ho “lokisa” yona, palo ya thekiso ea dieta di theohile le ho feta. “Why” e fumanweng ha e yaka ya lebisa ho pholo ya dipalo tsa theko ya dieta. E ne e le Why e fosahetseng.
Tlhaloso feela ke “Why” e fuwe e le hore na ke Why e sa etse kgonahalo ya ho fola.
Hape, re sebedisa mohlala wa lebenkeleng la dieta: Why bakeng sa thekiso e ntseng e fokotseha e fuuwe: “Dipalo di theohile ka lebaka la dipula tsa beke eo.” Jwale? Jwale na re tima pula? Tlhaloso ena ha e hlahise dipalo tse phahameng.
Tlhaloso e nngwe feela e ka ba: “Basebetsi ba ile ba sithabetswa ke beke eo” ho bolelang hore ba ile ba angwa ke ntho ka matla. Kahoo ho ka fanwa ka taelo ya hore “O se ke wa imetsa basebetsi” tjena ka kgoneho ya “tharollo” ka manejara. EMPA DIPALO HA DI YAKA TSA FOLA. Kahoo tlhaloso e fanweng ha ka ke ya bitswa Why. Ha ya ka ya lebisa ho pholo ya dipalo.
Why ya nnete, e lokisitsweng, ha e fumanwa le ho lokiswa e kgutlela morao ho dipalo tse ntlafaditsweng.
Why e fosahetseng, ha e lokisitswe, e tla eketsa ho theola dipalo.
Tlhaloso feela ha e etse letho ho hang mme dintho di tswela pele ho sa sebetse hantle.
Mohlala o mong ke ona: Dipalo tsa sebaka se ne di fokotsehile. Patlisiso e bontshitse hore ho bile le ho kula dibeke tse pedi tse fetileng. Tlaleho e kene: “Dipalo di ne di theohile hobane batho ba ne ba kula.” Ena e ne e le tlhaloso feela, e fana ka “lebaka,” empa ha e a rarolla letho. Ke eng se ka etswang hona jwale? Mohlomong tlhaloso ena e amohelwa e le Why nepahetseng. Jwale ho fanwa ka taelo, “Batho bohle ba sebakeng seo ba lokela ho etsa tlhahlobo ya bongaka mme basebetsi ba sa phelang hantle ba ke ke ba amohelwa. Basebetsi ba sa phelang hantle ba tla tebelwa.” Hobane hona ke tokiso ya Why e fosahetseng, dipalo tsa tshebetso e lekanyang tlhahiso ya tsona di theoha hampe. Jwale eo ha se yona. Ho sheba le ho feta Why ya nnete ya fumaneha: Mookamedi sebakeng seo o fana ka ditaelo ho batho ba fosahetseng bao, ha a latelwa, ebe o utlwisa bohloko tlhahiso ea bona mme dipalo tsa bona tsa tlhahiso di theohe.
Ho lokisa sena, sebaka se hlophisitswe, mookamedi o kwetliswa ka potlako hore a tsebe se etsahalang mme ha a tswele pele ho fana ka ditaelo tse fosahetseng. Ka lebaka leo, tlhahiso ya sebaka seo ya ntlafala mme dipalo tse lekanyang tlhahiso ya sebaka seo dia fola hape di eketseha le ho feta. Why e nepahetseng lebisitse ho pholo ya dipalo.
Mohlala o mong ke ona: Dipalo di tlaase sekolong. Palo ya baithuti ba qetileng dithuto tsa bona ka nako e lebelletsweng e theohile haholo. Ho etswa dipatlisiso tse fanang ka tlhaloso feela: “Baithuti bohle ba ne ba tshwarehile ka dipapadi.” Kahoo, batsamaisi ba sekolo ba re “Ha ho dipapadi bakeng sa bana ba sekolo!” Jwale dipalo tsa dipheto tsa baithuti di theoha hape. Patlisiso e ncha e hlahisa lebaka le Why e fosahetseng: “Baithuti ba rutwa ka tsela e sa lokang.” Tsamaiso ya sekolo e tebela moeletsi, ofisiri e ikarabellang bakeng sa baithuti le matichere. Jwale dipalo di theoha ka mokgwa o moepa.
Kamora nako, ho etswa dipatlisiso tse eketsehileng tse nang le bokgoni. Ho ile ha fumaneha hore ho ne ho ena le baithuti ba 140 mme ke moeletsi feela le morupelli a le mong! Mme moeletsi o ne a ena le mesebetsi e meng! Jwale moeletsi o kgutlisetswa mosebetsing wa hae mme ho hirilwe barupelli ba bang ba babedi, ba etsa barupelli ba bararo. Dipalo sekolong di nyoloha haholo hobane Why e nepahetseng e se e fumanwe.
Tsamaiso le dikoduwa tsa mokgatlo le katleho di hlalositswe ke mefuta ena e meraro ya Why. Hatellang—taelo ya leshano kapa datum e kentsweng maemong—mohlomong ke Why e fosahetseng e behilwe ke molao kapa molao. Mme haeba e bolokilwe ka tsela e jwalo, tshebetso e sebetsang tlasa taelo ena ea bohata kapa datum e tla ba le mathata a mangata mme dipalo tse lekanyang tlhahiso ya yona di tla dula di le tlase haholo.
Kahoo haeba o batla ho sebetsana le maemo a mabe ka tsela e nepahetseng, o tlameha ho utlwisisa ho utlwahala hore o tsebe ho fumana Why e nepahetseng, mme o tlameha ho ba hlokolosi mme o lokise Why e fosahetseng.
Ka bankeng ya lefatshe, moo inflation e bang teng kgafetsa, melao kapa melawana e fapaneng ya dichelete e kanna eaba ke letoto le le leng le lelelele la Whys e fosahetseng. Boleng ba chelete le bohlokwa ba yona ho moahi di ka senyeha ho fihlela filosofi yohle e ka thehwa. Sena se etsahetse motseng wa kgale wa Sparta. Lycurgus, moetsi wa molao wa Mogerike, o ile a qapa chelete e entsweng ka tshepe eo ho neng ho se motho ya ka e phahamisang, ka hona e ne e ke ke ya sebediswa. O ne a leka ho fedisa “bobe ba chelete” Sparta. Seo se emisitse tsebediso ya chelete ka botlalo mme sebakeng sa chelete ho ne ho se letho empa e le lefeela.
Mathata a mokgatlo a mpefala haholo ka ho sebedisa ditlhaloso feela (tse sa lebiseng tokafatsong) kapa Whys e fosahetseng (e bakang dipalo tse eketsehileng tsa ho theoha). Dintlafatso tsa mokgatlo di tswa ho fumana Why ya nnete le ho e lokisa.
Teko ya Why ya nnete ke “Ha e lokiswa, na dipalo tse lekanyang tlhahiso ya sebaka di ka fola?” Haeba ba etsa jwalo, Why e nepahetse. Taelo efe kapa efe ea tokiso e fanweng empa e thehilwe ho Why e fosahetseng e lokela ho hlakolwa kapele.