Ένα πολύ σημαντικό μέρος του σχεδιασμού και των επιδιώξεων είναι το θέμα του στρατηγικού σχεδιασμού. Αυτό το θέμα πρέπει να καλυφθεί λεπτομερώς, συμπεριλαμβανομένου του ορισμού της λέξης «στρατηγική» και πώς ο στρατηγικός σχεδιασμός ταιριάζει με άλλες περιοχές της διοίκησης.

Η λέξη «στρατηγική» προέρχεται από τη λέξη στρατηγός, που είναι το άτομο που είναι επικεφαλής ή καθοδηγεί έναν στρατό και αποφασίζει τι θα κάνουν οι στρατιώτες. Η λέξη στρατηγός αποτελείται από τη λέξη στρατός και τη λέξη άγειν (αρχαία λέξη που σημαίνει «να οδηγώ»).

Η «στρατηγική» ορίζεται ως ένα σχέδιο για το πώς να κατευθύνεις στρατούς σ’ έναν πόλεμο ή σ’ ένα μέρος του πολέμου.

Από αυτή την αρχική της έννοια, η λέξη «στρατηγική» σημαίνει επίσης ένα σχέδιο ή μια μέθοδος για να κατευθύνεις οποιαδήποτε δραστηριότητα προκειμένου να επιτύχεις έναν συγκεκριμένο στόχο ή αποτέλεσμα.

Αυτό είναι το είδος του σχεδιασμού που λαμβάνει χώρα σ’ ένα υψηλό επίπεδο μιας ομάδας ή μιας εταιρείας από τους ηγέτες και τα στελέχη της. Αυτοί είναι οι μόνοι που έχουν μια ευρεία άποψη ολόκληρης της δραστηριότητας, και έτσι είναι οι μόνοι που μπορούν να σκεφτούν μια στρατηγική για όλη την ομάδα.

Μια στρατηγική περιγράφει τα σχέδια που θα πετύχουν κάτι σημαντικό για την ομάδα. Δείχνει επίσης πώς να χρησιμοποιείς πόρους (χρήματα, υπαλλήλους, εξοπλισμό, προμήθειες κ.λπ.) με έναν έξυπνο τρόπο ή τις μεθόδους για να εμποδίζεις έναν εχθρό ή για να ξεπερνάς υπάρχοντα εμπόδια προκειμένου να επιτύχεις το αποτέλεσμα που επιζητείς.

Επειδή η στρατηγική δημιουργείται στο υψηλό επίπεδο μιας ομάδας, είναι μια κεντρική στρατηγική και ενεργεί σαν ομπρέλα που καλύπτει τις δραστηριότητες των επιπέδων κάτω από την ίδια.

Όλα τα παραπάνω μας λένε τι είναι ο στρατηγικός σχεδιασμός.

Ο Ρόλος του

Ο στρατηγικός σχεδιασμός δίνει κατεύθυνση για τις δραστηριότητες όλων των χαμηλότερων επιπέδων μιας ομάδας. Τα χαμηλότερα επίπεδα έχουν τα δικά τους σχέδια και προγράμματα και πρότζεκτ. Αυτά καλύπτουν τα πράγματα που πρέπει να διευθετήσουν οι μικρότερες περιοχές και αυτά τα μικρότερα σχέδια συντονίζονται, ώστε να συμβάλλουν στην επίτευξη του κύριου στόχου.

Αυτό μας δείχνει ξεκάθαρα γιατί ο στρατηγικός σχεδιασμός είναι τόσο ζωτικής σημασίας και γιατί πρέπει να γίνεται από το ανώτερο σώμα σχεδιασμού, ώστε η διοίκηση να είναι αποτελεσματική και επιτυχημένη.

Τι συμβαίνει όταν δεν υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός; Λοιπόν, τι συμβαίνει σ’ έναν πόλεμο όταν δε γίνεται κανένας στρατηγικός σχεδιασμός;

Ομάδες στρατιωτών θα μπορούσαν να πολεμούν σε σημαντικές περιοχές, όπως προσπαθώντας να διατηρήσουν τον έλεγχο μιας γέφυρας που είναι ο ευκολότερος τρόπος να διασχίσει κανείς ένα ποτάμι, ή σε μια περιοχή όπου υπάρχουν πολλοί στρατιώτες του εχθρού για να τους πολεμήσουν. Αυτές οι ομάδες στρατιωτών μπορεί να μείνουν χωρίς άλλους στρατιώτες ή προμήθειες για να τους υποστηρίξουν. Ταυτόχρονα, άλλες ομάδες στρατιωτών πολεμούν σε περιοχές που βρίσκονται μακριά από το σημείο όπου λαμβάνει χώρα η κύρια μάχη, οπότε δε βοηθούν εκεί όπου είναι απαραίτητοι. Τα εφόδια και τα πυρομαχικά θα μπορούσαν να σταλούν σε λάθος περιοχή ή να μη σταλούν καθόλου. Το αποτέλεσμα θα ήταν εντολές που παρεμποδίζουν η μία την άλλη, επικοινωνίες που δε στέλνονται στα σωστά μέρη, πόροι (στρατιώτες, προμήθειες, πυρομαχικά κ.λπ.) που χαραμίζονται και μάχες που χάνονται. Χωρίς ένα σχέδιο, δεν υπάρχει κανένας συντονισμός μεταξύ των διαφόρων μερών, οπότε τα πάντα καταλήγουν σε σύγχυση, ανοργανωσιά και οδηγούνται προς την καταστροφή.

Πόσο μεγάλη διαφορά μεταξύ αυτού και μιας δυνατής, συντονισμένης ώθησης προς την επίτευξη του στόχου!

Μπορείς να δεις πώς θα λειτουργούσε η στρατηγική σε οποιαδήποτε ομάδα και γιατί θα πρέπει να γίνεται στα ανώτερα επίπεδα. Η σημαντική λέξη εδώ είναι η λέξη «έγινε». Δεν μπορεί να αγνοηθεί ή να εγκαταλειφθεί. Δεν μπορεί να γίνει η υπόθεση ότι έγινε, χωρίς απόδειξη ότι έχει όντως γίνει. Ο στρατηγικός σχεδιασμός πρέπει να γίνει, και μετά να γίνει γνωστός τουλάχιστον στα αμέσως κατώτερα επίπεδα διοίκησης. Με αυτό τον τρόπο ο συντονισμός και ο σωστός καθορισμός επιδιώξεων μπορεί να γίνει.

Σκοπός και Στρατηγικός Σχεδιασμός

Ένα στρατηγικό σχέδιο αρχίζει με την παρατήρηση ότι υπάρχει ένα πρόβλημα που απαιτεί χειρισμό ή ένας στόχος που πρέπει να επιτευχθεί. Περιλαμβάνει πάντα τον σκοπό ή τους σκοπούς που πρέπει να επιτευχθούν.

Μόλις καθοριστεί ο σκοπός, διάφορα στρατηγικά σχέδια μπορούν τώρα να καταγραφούν βασισμένα σ’ αυτό τον σκοπό.

Για παράδειγμα, μια κοινοτική ομάδα κάνει δημοσκοπήσεις στους ανθρώπους της πόλης και ανακαλύπτει ότι ένα πρόβλημα για πολλούς είναι η υψηλή ανεργία στην περιοχή τους. Η ομάδα αποφασίζει να το χειριστεί αυτό και, με αυτό τον σκοπό κατά νου, επεξεργάζεται ένα στρατηγικό σχέδιο που περιλαμβάνει το να υπάρχουν περισσότερες δουλειές στην περιοχή. Επεξεργάζεται επίσης σχέδια για να αυξήσει και να βελτιώσει την εκπαίδευση των ενηλίκων έτσι ώστε οι ντόπιοι να μπορούν να μάθουν νέες δεξιότητες.

Πρώτα, πολλά μέλη της κοινοτικής ομάδας διοργανώνουν συναντήσεις μεταξύ των εταιρειών που αναζητούν υπαλλήλους και ανθρώπους της κοινότητας που ψάχνουν για δουλειά. Και όσον αφορά τις εκπαιδευτικές επιδιώξεις, άλλα μέλη αυτής της κοινότητας έρχονται σε επαφή με διάφορες εκπαιδευτικές τάξεις και εκπαιδευτικά προγράμματα και τα φέρνουν στην κοινότητα. Αυτά τα βήματα και άλλα στο σχέδιο θα βοηθήσουν όλα τους στη βελτίωση της σκηνής των θέσεων εργασίας στην πόλη και θα επιφέρουν μια βελτίωση στην υπάρχουσα σκηνή (το πώς είναι τα πράγματα αυτή τη στιγμή).

Στην πραγματικότητα, ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΜΕ ΝΑ ΠΟΥΜΕ ΟΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΩΣ ΘΑ ΒΑΛΟΥΜΕ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΑ ΕΝΑΝ ΣΚΟΠΟ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΥΛΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ ΜΕ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΛΑΘΗ.

Κάθε στρατηγικό σχέδιο μπορεί να περιλαμβάνει αρκετές κύριες ενέργειες που θα γίνονται από διάφορα μέρη της ομάδας, προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός. Αυτές εκφράζονται με πολύ γενικούς όρους, γιατί αποτελούν μια διατύπωση του αρχικού γενικού σχεδιασμού που έχει γίνει. Από αυτές, μικρότερα σχέδια όχι τόσο μεγάλης εμβέλειας, μπορούν να αναπτυχθούν. Όλα αυτά όμως πρέπει να εναρμονίζονται.

Παράδειγμα:

Το πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί: Η Χαρτοβιομηχανία ABC είχε πάντοτε μια επιτυχημένη σειρά χαρτικών ειδών και συνεχίζει να τα παράγει αυτά. Αλλά ασχολείται μόνο με τους τακτικούς πελάτες της. Δεν κάνει διαφήμιση για να βρει πιθανούς νέους πελάτες. Ως αποτέλεσμα, η εταιρεία χρεοκοπεί γρήγορα και τα στελέχη της φεύγουν για να πάνε να δουλέψουν σε άλλες εταιρείες όπου έχουν περισσότερες ευκαιρίες για εξάπλωση (αύξηση στην ποσότητα ή στο είδος της δουλειάς που κάνει μια εταιρεία ή επιχείρηση).

Σκοπός: Δημιούργησε μια χαρτοβιομηχανία που εκτελεί όλα τα μέρη της δουλειάς της και που προσεγγίζει όλους τους πιθανούς πελάτες, και παλιούς και νέους, για υψηλές πωλήσεις των υπαρχόντων και των νέων προϊόντων. Η εταιρεία συνεχίζει να φροντίζει τους τακτικούς της πελάτες και να πουλάει ακόμα περισσότερο, και έτσι αυξάνει τα χρήματα που κερδίζει η εταιρεία. Με όλες αυτές τις ενέργειες, δημιουργεί τη φήμη της (την άποψη που έχουν οι άνθρωποι για κάτι) ως μια επιτυχημένη, σύγχρονη επιχείρηση που κερδίζει χρήματα και, επειδή συνεχίζει να αναπτύσσεται, έχει προοπτικές για εξάπλωση.

Στρατηγικό σχέδιο: Ο στρατηγικός σχεδιασμός, με βάση αυτό που πρέπει να διευθετηθεί και τον σκοπό, θα μπορούσε να έχει ως εξής:

1. Η πιο σημαντική ενέργεια που χρειάζεται για να σταματήσει τη χρεοκοπία είναι να ξεκινήσει μια νέα μονάδα πωλήσεων. Όμως, η εταιρεία πρέπει να το κάνει αυτό χωρίς να σταματήσει κάποια δραστηριότητα πωλήσεων που συμβαίνει αυτή τη στιγμή και επίσης δεν μπορεί να απαλλαγεί από τα άλλα τμήματα της εταιρείας. Η νέα μονάδα πωλήσεων θα βρει πρώτα νέους πελάτες για την τρέχουσα σειρά προϊόντων από (α) καταστήματα που πουλούν χαρτικά είδη, (β) μεγάλες επιχειρήσεις που πουλάνε χαρτικά είδη σε καταστήματα και (γ) μέσω ταχυδρομείου, ενός τρόπου πώλησης όπου οι άνθρωποι επιλέγουν ό,τι θέλουν, συνήθως από έναν κατάλογο, και αυτό αποστέλλεται σ’ αυτούς ταχυδρομικώς. Πωλητές που έχουν εργαστεί στις πωλήσεις προηγουμένως και που έχουν άριστα αρχεία παραγωγής (αναφορές για την ποσότητα παραγωγής ενός ατόμου σ’ ένα συγκεκριμένο είδος εργασίας) θα πρέπει να προσληφθούν για να διευθύνουν τον καθένα από αυτούς τους τομείς. Πολλοί άλλοι επαγγελματίες πωλητές θα πρέπει να βρεθούν. Αυτοί μπορούν να προσληφθούν για μια χαμηλή βασική αμοιβή και να βγάλουν τα περισσότερα από τα χρήματά τους από προμήθειες (επιπλέον ποσά χρημάτων που καταβάλλονται σε κάποιον με βάση την ποσότητα των πωλήσεών του). Αυτές οι δραστηριότητες πωλήσεων μπορούν τότε να αυξηθούν και να επεκταθούν σε μια ακόμα μεγαλύτερη περιοχή μέσω της πρόσληψης διευθυντών για κάθε περιοχή, πωλητών που προετοιμάζουν άλλους πωλητές, ακόμα και πωλητών που πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα. Ως μέρος αυτού του σχεδίου, συστήματα προμηθειών και σετ πωλήσεων θα πρέπει να δημιουργηθούν, μαζί με τρόπους διαφήμισης και γνωστοποίησης των προϊόντων μέσω φυλλαδίων, διαφημίσεων, δωρεάν δειγμάτων κ.λπ. Όλα αυτά τα πράγματα πρέπει να γίνουν αμέσως για να αυξήσουν ταχέως τις πωλήσεις, να αποτρέψουν περαιτέρω απώλειες και να αυξήσουν τα κέρδη της εταιρείας.

2. Ενώ λαμβάνουν χώρα τα παραπάνω βήματα, τα αρχεία πωλήσεων και παραγωγής του προσωπικού πρέπει να εξεταστούν. Κάθε αντιπαραγωγικό μέλος του προσωπικού θα απολυθεί για να μείνουν στην εταιρεία μόνο εκείνοι που είναι παραγωγικοί. Τα αρχεία της εταιρείας για τα έσοδα και τα έξοδα πρέπει να ελεγχθούν και αν φανεί ότι συνέβη οποιαδήποτε κλοπή, αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη σωστή νομική δράση. Με άλλα λόγια, το τρέχον προσωπικό και οι τρέχουσες διαδικασίες θα πρέπει να αναθεωρηθούν πλήρως και να διορθωθούν αν χρειαστεί, ενώ παράλληλα αυξάνεται η παραγωγή.

3. Πρέπει να γίνουν δημοσκοπήσεις για υπάρχοντες πελάτες και πιθανούς νέους πελάτες για να ανακαλύψουν ποια νέα χαρτικά είδη θέλουν ή θα αγοράσουν οι άνθρωποι. Με βάση τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας μπορούμε, στη συνέχεια, να δημιουργήσουμε, να παράξουμε, να διαφημίσουμε και να πουλήσουμε σε πολλές περιοχές μια ολοκαίνουρια σειρά χαρτικών ειδών. Το πρόγραμμα για την καθιέρωση της νέας σειράς ειδών θα πρέπει να καλύπτει την οργάνωση της νέας μονάδας παραγωγής (όπου θα πρέπει να συμπεριλάβουμε στελέχη, σχεδιαστές και υπαλλήλους), καθώς και οποιαδήποτε επιπλέον απαιτούμενα μηχανήματα ή εξοπλισμό. Το πρόγραμμα πρέπει επίσης να συμπεριλάβει επιδιώξεις για τον χειρισμό των δημοσίων σχέσεων (την πρακτική της διατήρησης ή της βελτίωσης φιλικών αισθημάτων ανάμεσα σε μια ομάδα και στους ανθρώπους έξω από την ομάδα). Και θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει τα πράγματα που πρέπει να γίνουν για να διαφημίζει και να προωθεί και τα καινούρια και τα παλιά προϊόντα για να έχουν υψηλές πωλήσεις και τα δύο. Αυτός ο σχεδιασμός θα περιλάμβανε επίσης τρόπους για να γνωστοποιηθεί ότι η εταιρεία ήταν πάντα ένας ηγέτης στην ανάπτυξη νέων χαρτικών ειδών, επομένως υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για στελέχη με φρόνημα την εξάπλωση.

Ένα τέτοιο στρατηγικό σχέδιο διορθώνει την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η εταιρεία. Επίσης, δημιουργεί μια πολύ προσοδοφόρα και επεκτεινόμενη προοπτική για το μέλλον ολόκληρης της εταιρείας.

Από αυτό το στρατηγικό σχέδιο, μπορεί να γίνει ο σχεδιασμός τακτικής. Ο σχεδιασμός τακτικής είναι το να πάρεις τις ευρύτερες στρατηγικές επιδιώξεις και να τις μετατρέψεις σε πολλές μικρότερες ενέργειες που είναι ακριβείς και επακριβώς καθορισμένες επιδιώξεις, προκειμένου να εκτελεστεί ο στρατηγικός σχεδιασμός.

Πολλοί άνθρωποι θα εργάζονταν σ’ αυτό και θα έπρεπε όλοι να κατανοούν τον σκοπό και να συμφωνούν με όλα αυτά τα σχέδια. Κάποιος που διαβάζει προσεκτικά αυτά τα σχέδια, μπορεί να μη δει τη σημασία τους, εκτός κι αν καταλάβαινε τις συνθήκες που επικρατούν στην εταιρεία και τον γενικό σκοπό που πρέπει να χειριστεί το στρατηγικό σχέδιο. Τότε, θα μπορούσε να καθορίσει τον σχεδιασμό τακτικής του.

Είναι πολύ συνηθισμένο στην τακτική εκτέλεση ενός στρατηγικού σχεδίου να ανακαλύπτεις ότι κάποιες επιδιώξεις τακτικής πρέπει να αλλαχτούν ή ότι πρέπει να προστεθούν καινούριες. Κάποιες επιδιώξεις πρέπει ακόμα και να εγκαταλειφθούν από το πρόγραμμα, επειδή δεν είναι απαραίτητες. Η τακτική διαχείριση ενός στρατηγικού σχεδίου απαιτεί επιδεξιότητα και κατανόηση, οπότε αυτό έχει ληφθεί υπόψη.

Η παραπάνω περιγραφή δείχνει τη σειρά με την οποία γίνεται αυτό για να αναπτυχθεί ένα στρατηγικό σχέδιο, ξεκινώντας με έναν καλό σκοπό με τον οποίο άλλες ενέργειες μπορούν να συντονιστούν. Στη συνέχεια η στρατηγική ενέργεια που είναι απαραίτητη για να επιτευχθεί ο σκοπός μπορεί να καθοριστεί. Και τελικά, μπορούν να επέλθουν τα σχέδια τακτικής για την υλοποίηση στρατηγικών σχεδίων.

Μ’ αυτό τον τρόπο, μια ομάδα μπορεί να ακμάσει και να προκόψει. Όταν όλες οι δυνάμεις εναρμονίζονται για να δώσουν από κοινού μια ώθηση, μπορεί να παραχθεί τεράστια ισχύς.

Επομένως, ορίζεις τον σκοπό και βάσει αυτού καθορίζεις ποια στρατηγική θα χρησιμοποιηθεί για να επιτευχθεί ο σκοπός. Αυτό δημιουργεί στη συνέχεια μια σύνδεση του σκοπού με την περιοχή του σχεδιασμού τακτικής.

Όταν έχει καθοριστεί το στρατηγικό σχέδιο μαζί με τον σκοπό του, το αμέσως χαμηλότερο επίπεδο διοίκησης το παίρνει και το μετατρέπει σε σχέδια τακτικής.

Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός σε Αντιπαραβολή με τον Σχεδιασμό Τακτικής

Η στρατηγική διαφέρει από την τακτική.

Αυτό είναι ένα σημείο που πρέπει να κατανοηθεί ξεκάθαρα από τα διάφορα επίπεδα της διοίκησης.

Υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε ένα στρατηγικό σχέδιο και ένα σχέδιο τακτικής.

Ενώ ο σχεδιασμός τακτικής χρησιμοποιείται για να κερδίσουμε κάτι μικρό, όπως μια μάχη, ο στρατηγικός σχεδιασμός χρησιμοποιείται για να κερδίσουμε τον πόλεμο ολοκληρωτικά.

Ενώ το στρατηγικό σχέδιο είναι ένα ευρείας κλίμακας μακροπρόθεσμο σχέδιο για την εξασφάλιση της νίκης, ένα σχέδιο τακτικής μάς πληροφορεί ακριβώς για το ποιος πρέπει να μετακινήσει τι και πού, και τι ακριβώς να κάνουμε σ’ αυτό το σημείο.

Το σχέδιο τακτικής πρέπει να εναρμονίζεται με και να επιτυγχάνει το στρατηγικό σχέδιο. Κι αυτό πρέπει να το κάνει με ακριβώς καθορισμένες και εφικτές επιδιώξεις.

Βασικά, αυτό είναι διοίκηση.

Η Γέφυρα Ανάμεσα στον Σκοπό και στην Τακτική

Ένα λάθος που γίνεται συνήθως από ανεκπαίδευτα μέλη του προσωπικού είναι ότι περνούν από τον σκοπό στον σχεδιασμό τακτικής, παραλείποντας το στρατηγικό σχέδιο. Αυτό δεν έχει αποτελέσματα, γιατί το σχέδιο τακτικής πρέπει να εναρμονίζεται με ένα στρατηγικό σχέδιο για να είναι επιτυχημένο.

Το σημείο που πρέπει να καταλάβουμε εδώ είναι ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός δημιουργεί τον σχεδιασμό τακτικής. Η στρατηγική πρέπει να καθοριστεί έτσι ώστε ο σκοπός να μπορεί να επιτευχθεί. Με βάση αυτή τη στρατηγική, καθορίζεις μετά τις κινήσεις τακτικής που πρέπει να γίνουν για την εφαρμογή της στρατηγικής. Αλλά, αν προσπαθήσεις να περάσεις από τον σκοπό στην τακτική, αγνοώντας τη στρατηγική, τα σχέδιά σου δε θα επιτύχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Έτσι, μεταξύ σκοπού και τακτικής υπάρχει πάντα το βήμα του στρατηγικού σχεδιασμού. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το στρατηγικό σχέδιο είναι ένα μέσο για να βάλουμε τον ίδιο τον σκοπό σε λειτουργία.

Στην πραγματικότητα, ένα σχέδιο έχει να κάνει με το να είσαι έξυπνος (ευφυής και με καλές ιδέες).

Ένα άτομο μπορεί να γνωρίζει τα πάντα για τον σκοπό και μπορεί να επινοήσει αρκετές επιδιώξεις τακτικής που να σχετίζονται μ’ αυτόν. Και πιθανόν οι επιδιώξεις να έχουν αποτελέσματα από μόνες τους. Αλλά ο σκοπός θα πρέπει να χειρίζεται κάτι. Οπότε, αν δεν υπάρχει κανένα στρατηγικό μέσο για να το κάνεις αυτό, τα ίδια προβλήματα ίσως να συνεχίζουν να υπάρχουν.

Το να τοποθετήσεις την πραγματική γέφυρα εκεί (στρατηγική) ανάμεσα στον σκοπό και στην τακτική σημαίνει ότι ο σκοπός θα μπορεί να επιτευχθεί.