Ένα άτομο μπορεί να πετύχει τους στόχους του καθορίζοντας σχέδια και προγράμματα, και μετά κάνοντας τα βήματα των προγραμμάτων τη μία επιδίωξη μετά την άλλη. Υπάρχουν ημερήσιες και εβδομαδιαίες ενέργειες που πρέπει να κάνει οι οποίες θα οδηγήσουν σε ολοκληρωμένες επιδιώξεις και προγράμματα. Ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς για να πετύχει την εκτέλεση των προγραμμάτων του, την ολοκλήρωση των σχεδίων του και την εκπλήρωση των στόχων του είναι τα σχέδια μάχης.

Ένα «σχέδιο μάχης» ορίζεται ως μια λίστα επιδιώξεων για την ερχόμενη ημέρα ή εβδομάδα που βοηθούν στην επίτευξη στρατηγικού σχεδιασμού. Αυτές οι επιδιώξεις χειρίζονται ενέργειες που πρέπει να γίνουν στο παρόν ή όσο το δυνατόν συντομότερα. Χειρίζονται επίσης οτιδήποτε μπορεί να εμποδίζει μια επιδίωξη, όπως κάτι που είναι λάθος, λείπει ή γίνεται λανθασμένα.

Κάποιοι άνθρωποι γράφουν «σχέδια μάχης» απλώς ως μια σειρά ενεργειών, τις οποίες ελπίζουν να φέρουν εις πέρας την ερχόμενη ημέρα ή εβδομάδα. Αυτό είναι καλό –και είναι καλύτερο από το τίποτα– και σίγουρα συμβάλλει στην οργάνωση των αναγκαίων ενεργειών. Είναι πιθανό όποιος δεν το κάνει αυτό να φέρει εις πέρας πολύ λιγότερα πράγματα και να είναι πολύ πιο αναστατωμένος και «απασχολημένος» από κάποιον που το κάνει. Ένας εξαιρετικός τρόπος για να επιτευχθεί παραγωγή είναι να σχεδιάσει κανείς, με μεθοδικό τρόπο, τι σκοπεύει να κάνει την ερχόμενη ημέρα ή εβδομάδα και μετά να το κάνει. Αλλά αυτή είναι η χρήση των σχεδίων μάχης ως εργαλείο με τρόπο που είναι πολύ βασικός.

Ας ρίξουμε μια ματιά στους ορισμούς. Γιατί ονομάζεται σχέδιο μάχης; Φαίνεται να είναι ένας πολύ σκληρός στρατιωτικός όρος για χρήση στον καθημερινό κόσμο της διαχείρισης. Αλλά ταιριάζει και είναι ένας χρήσιμος όρος.

Ο πόλεμος είναι κάτι που συμβαίνει σε μια μακρά χρονική περίοδο και τα πάντα εξαρτώνται από το ποιος κερδίζει ή το ποιος χάνει. Μια μάχη είναι κάτι που λαμβάνει χώρα σ’ ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Ένας στρατός μπορεί να χάσει αρκετές μάχες και όμως να κερδίσει τον πόλεμο. Επομένως, μ’ ένα σχέδιο μάχης, αναφερόμαστε σε σύντομες χρονικές περιόδους.

Υπάρχουν περισσότερα πάνω σ’ αυτό. Όταν μιλάει κανείς για πόλεμο, μιλάει για μια σειρά γεγονότων τα οποία λαμβάνουν χώρα στη διάρκεια ενός μεγάλου χρονικού διαστήματος. Κανένας ηγέτης σε έναν πόλεμο δεν ήταν ποτέ επιτυχημένος, εκτός κι αν έκανε στρατηγικό σχεδιασμό. Αυτό θα αφορούσε την πρόοδο του πολέμου ή ενός μεγάλου μέρος του και θα είχε να κάνει με μεγάλες ιδέες ανώτερου επιπέδου. Ένα στρατηγικό σχέδιο είναι γενικό, όχι λεπτομερές, έχει καθορισμένους σκοπούς και βρίσκεται στην κορυφή της Διαχειριστικής Κλίμακας.

Στα χαμηλότερα επίπεδα οποιασδήποτε δραστηριότητας, κάτω από τον στρατηγικό σχεδιασμό, υπάρχει ο σχεδιασμός τακτικής. Για να φέρουν εις πέρας ένα στρατηγικό σχέδιο, θα πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο της κίνησης (όπως πόσοι στρατιώτες πρέπει να σταλούν πού και τι ώρα) και των ενεργειών (όπως το αν θα επιτεθούν ή θα περιμένουν για κάτι άλλο να συμβεί πρώτα). Αυτά είναι μερικά από τα πράγματα που είναι απαραίτητα για να έρθει εις πέρας ο σχεδιασμός τακτικής. Ο σχεδιασμός τακτικής γίνεται συνήθως σε χαμηλότερα επίπεδα σ’ έναν στρατό και χρησιμοποιείται συνήθως για την εφαρμογή του στρατηγικού σχεδιασμού.

Ο σχεδιασμός τακτικής μπορεί να περιλαμβάνει πολλές λεπτομέρειες, αναλύοντας ακόμα και τις ενέργειες που πρέπει να κάνει ένας στρατιώτης, όπως «Ο στρατιώτης Τζόι θα πρέπει να σημαδεύει με το πολυβόλο του την ομάδα των δέντρων στην κορυφή του λόφου και να πυροβολήσει αν κάτι κουνηθεί».

Η «μέση διοίκηση» –ο όρος καλύπτει από τους ηγέτες των μεγάλων ομάδων στρατιωτών μέσα σε έναν στρατό έως τους ηγέτες μικρών ομάδων– σχετίζεται με την εφαρμογή του στρατηγικού σχεδιασμού.

Το ανώτερο σώμα κατάρτισης σχεδίων ετοιμάζει ένα στρατηγικό σχέδιο. Η μέση διοίκηση μετατρέπει αυτό το στρατηγικό σχέδιο σε εντολές τακτικής. Αυτό γίνεται σε μακροπρόθεσμη και σε βραχυπρόθεσμη βάση. Προχωρώντας προς τα κάτω, στη βραχυπρόθεσμη βάση, φτάνεις στα σχέδια μάχης.

Ένα σχέδιο μάχης, επομένως, είναι η μετατροπή του στρατηγικού σχεδιασμού σε ακριβείς και εφικτές επιδιώξεις που τίθενται στη συνέχεια σε εφαρμογή. Αυτές πρέπει να επιτευχθούν στη χρονική περίοδο που βρίσκεται κοντά στον παρόντα χρόνο, όχι πολύ μακριά στο μέλλον. Οπότε, εδώ υπάρχει ένα καλό στρατηγικό σχέδιο το οποίο στη συνέχεια μετατρέπεται σε καλές επιδιώξεις τακτικής και μετά εκτελείται, έχοντας ως αποτέλεσμα την πρόοδο. Όταν η παραπάνω αλληλουχία διεξάγεται αρκετές φορές με επιτυχία, μπορείς να νικήσεις τον πόλεμο.

Θα πρέπει να καταλαβαίνεις τώρα τι είναι πραγματικά ένα σχέδιο μάχης. Είναι η λίστα των επιδιώξεων που πρέπει να εκτελεστούν στο παρόν ή όσο το δυνατόν συντομότερα. Αυτές οι επιδιώξεις καλύπτουν μόνο μια σύντομη χρονική περίοδο του μέλλοντος. Το να τις εκτελέσεις θα θέσει κάποιο μέρος του στρατηγικού σχεδίου σε εφαρμογή.

Είναι ξεκάθαρο, επομένως, ότι η διοίκηση είναι ιδανική όταν υπάρχει ένα στρατηγικό σχέδιο και όταν είναι γνωστό τουλάχιστον μέχρι το επίπεδο εκείνων που καταρτίζουν σχέδια τακτικής. Κι εκείνοι που καταρτίζουν τα σχέδια τακτικής είναι απλώς τα άτομα που μετατρέπουν τα στρατηγικά σχέδια σε επιδιώξεις, οι οποίες γίνονται τότε γνωστές και εκτελούνται από τη μέση διοίκηση και κάτω. Αυτού του είδους η διοίκηση έχει μεγάλη επιτυχία όταν αυτό το σύστημα εφαρμόζεται σωστά.

Φυσικά, ένα στρατηγικό σχέδιο που είναι πλήρες και σωστό θα οδηγήσει σε ενέργειες που θα είναι χρήσιμες ή σημαντικές. Και το στρατηγικό σχέδιο από μόνο του εξαρτάται από την καταγραφή προγραμμάτων σε μορφή επιδιώξεων που είναι εφικτές και τη χρήση των διαθέσιμων πόρων (χρημάτων, υπαλλήλων, εξοπλισμού, προμηθειών κ.λπ.).

Αυτό που ονομάζουμε «συμμόρφωση» (ολοκλήρωση κάποιας εντολής) είναι, στην πραγματικότητα, μια επιδίωξη που ολοκληρώθηκε. Το άτομο που εκτελεί την επιδίωξη μπορεί να μη γνωρίζει το συνολικό στρατηγικό σχέδιο ή πώς συνδέεται η δική του επιδίωξη μ’ αυτό. Αλλά η διοίκηση πρέπει να φροντίσει ότι όλες οι επιδιώξεις επιφέρουν πραγματικά το συνολικό στρατηγικό σχέδιο.

Όταν μιλάμε για συντονισμό, μιλάμε, στην πραγματικότητα, για την εξασφάλιση του ότι ένα στρατηγικό σχέδιο μετατρέπεται σε μορφή τακτικής, η οποία, στο κατώτερο επίπεδο ευθύνης του οργανισμού, οργανώνει τις ενέργειες ώστε να πηγαίνουν όλες προς μια κατεύθυνση.

Ορίστε ένα παράδειγμα εναρμόνισης, ή σωστού συντονισμού. Αν έβαζες πολλούς ανθρώπους σε μια μεγάλη αίθουσα (ένα μεγάλο δωμάτιο που χρησιμοποιείται για συναντήσεις) με το βλέμμα τους στραμμένο σε διάφορες κατευθύνσεις κι έπειτα τους φώναζες ξαφνικά ν’ αρχίσουν να τρέχουν, θα έπεφταν, φυσικά, ο ένας πάνω στον άλλο, και θα επακολουθούσε πλήρης σύγχυση. Αυτή την εικόνα παρουσιάζουν τα πράγματα όταν δε μετατρέπουμε τα στρατηγικά σχέδια σε ομαλά σχέδια τακτικής και δεν τα εκτελούμε με έναν εναρμονισμένο τρόπο. Οι άνθρωποι που θα έτρεχαν στην αίθουσα θα μπορούσαν να ενεργήσουν σαν να βιάζονταν πολύ, όντας ακόμα και πολύ αναστατωμένοι και μπερδεμένοι. Μπορεί να φαίνονταν σαν να δούλευαν και να παρήγαγαν, αλλά αυτό σίγουρα δε θα ήταν ακριβές, διότι οι ενέργειές τους δε θα ήταν συντονισμένες.

Αν, τώρα, παίρναμε αυτούς τους ίδιους ανθρώπους, σ’ αυτή την ίδια αίθουσα, και τους βάζαμε να κάνουν κάτι χρήσιμο όπως, για παράδειγμα, να την καθαρίσουν, θα είχαμε να κάνουμε με συγκεκριμένες ενέργειες συγκεκριμένων ατόμων που ασχολούνται με σκούπες και σφουγγαρίστρες: ποιος θα τις φέρει, ποιος θα πετάξει τα σκουπίδια και ούτω καθεξής. Το στρατηγικό σχέδιο με τίτλο «Να ετοιμαστεί η αίθουσα για τη συνάντηση» μετατρέπεται σ’ ένα σχέδιο τακτικής, το οποίο αναφέρει επακριβώς ποιος θα κάνει τι και πού. Αυτό θα ήταν το σχέδιο τακτικής. Το αποτέλεσμα θα ήταν μια καθαρή αίθουσα, έτοιμη για τη συνάντηση.

Αλλά το «Να καθαριστεί η αίθουσα για τη συνάντηση» είναι σαφώς μόνο ένα μικρό τμήμα ενός συνολικού στρατηγικού σχεδίου. Με άλλα λόγια, το ίδιο το στρατηγικό σχέδιο χρειάζεται ν’ αναλύεται σε μικρότερα μέρη.

Σε έναν οργανισμό, ο επικεφαλής της ομάδας θα μπορούσε να έχει ένα σχέδιο μάχης που θα είχε μια σειρά από βήματα. Αυτά τα βήματα θα στέλνονταν σε κατώτερα στελέχη, που θα έγραφαν τα σχέδια μάχης για τα δικά τους τμήματα. Αυτά τα σχέδια μάχης θα έχουν περισσότερες λεπτομέρειες από το σχέδιο μάχης του επικεφαλής του οργανισμού. Έχουμε, επομένως, ένα μεγάλο γενικό σχέδιο που βαθμιαία γίνεται όλο και πιο λεπτομερές με το να αναλύεται σε τμήματα, με αυτά τα τμήματα να αναλύονται σε ακόμα μικρότερες επιδιώξεις.

Αυτή η διαδικασία θα πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα αξιόλογα επιτεύγματα που βοηθούν στην ολοκλήρωση του στρατηγικού σχεδίου. Και αν κατανοείς όλα τα παραπάνω, θα γίνεις πολύ επιδέξιος σε ό,τι απαιτείται για να συντονίσεις τις πολλές δραστηριότητες που πρέπει να γίνουν για να επιτευχθεί ένα στρατηγικό σχέδιο.

Αυτός ο σχεδιασμός εξαρτάται από τους διαθέσιμους πόρους. Επομένως, ένας οργανισμός που αυξάνεται σε μέγεθος ή επιχειρεί μεγάλα πρότζεκτ πρέπει να περιλαμβάνει οργανωτικό σχεδιασμό, επιδιώξεις και σχέδια μάχης, έτσι ώστε ο οργανισμός να διατηρεί τη συνοχή του καθώς αναπτύσσεται.

Δε γράφει κανείς ένα σχέδιο μάχης με βάση το ερώτημα: «Τι θα κάνω αύριο;» ή «Τι θα κάνω την ερχόμενη εβδομάδα;». Αυτό είναι μια χαρά από μόνο του και είναι καλύτερο από το τίποτα. Αλλά αυτό που θα πρέπει να διευθετηθεί είναι η γενική ερώτηση: «Ποιες ακριβώς ενέργειες χρειάζεται να κάνω, στα πλαίσια της εκτέλεσης του στρατηγικού σχεδίου, ώστε να επιτύχω εκείνα ακριβώς τα αποτελέσματα που χρειάζονται σ’ αυτό το τμήμα του στρατηγικού σχεδίου, μέσα στα όρια των διαθέσιμων πόρων;». Τότε θα είχε κανείς το σχέδιο μάχης για την επόμενη μέρα ή την ερχόμενη εβδομάδα.

Υπάρχει κάτι που πρέπει να προσέχει κανείς όταν κάνει σχέδια μάχης. Μπορεί κανείς να γράψει πολλές επιδιώξεις που έχουν μικρή ή καμία σχέση με το στρατηγικό σχέδιο. Αυτές οι επιδιώξεις θα μπορούσαν να κρατήσουν τους ανθρώπους πολύ απασχολημένους, αλλά να μην πραγματοποιούν κανένα μέρος του συνολικού στρατηγικού σχεδίου. Ως εκ τούτου, ένα σχέδιο μάχης θα μπορούσε ν’ αποτελεί παθητικό, αν δεν προάγει κάποιο συνολικό στρατηγικό σχέδιο και δεν υλοποιεί καμία επιδίωξη τακτικής.

Τι είναι, λοιπόν, ένα σχέδιο μάχης; Είναι οι εφικτές επιδιώξεις, σε γραπτή μορφή, που επιτυγχάνουν ένα μέρος ενός στρατηγικού σχεδίου που πρέπει να γίνει στο παρόν χρονικό διάστημα.

Η κατανόηση και η επιδέξια χρήση των επιδιώξεων στα σχέδια μάχης είναι ζωτικής σημασίας για το συνολικό επίτευγμα που αυξάνει την παραγωγή, το εισόδημα, την παράδοση (την αποστολή των προϊόντων κάποιου στα άτομα που τα επιθυμούν) ή οτιδήποτε άλλο αποτελεί έναν επιθυμητό σκοπό.

Ένα στέλεχος αξιολογείται με βάση το αν μπορεί ή όχι να ετοιμάσει ένα σχέδιο μάχης με επιδέξιο τρόπο και μετά να εκτελέσει το σχέδιο μάχης του. Αυτό δείχνει την επιδεξιότητα και την ικανότητα του στελέχους. Τα σχέδια μάχης ως εργαλείο μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν από άτομα σε κάθε τομέα της ζωής και σε οποιαδήποτε ασχολία.