Όλα τα ναρκωτικά είναι, κατά βάση, δηλητήρια. Ένα δηλητήριο είναι κάτι που κάνει τους ανθρώπους ή τα ζώα να αρρωστήσουν ή να πεθάνουν αν μπει στο σώμα τους. Παρ’ όλα αυτά, μερικά δηλητήρια είναι πολύ πιο ισχυρά από άλλα και πιο επιζήμια για την υγεία ενός ατόμου.

Η επίδραση που έχει ένα ναρκωτικό εξαρτάται από τη δόση που παίρνει ένα άτομο. Μια μικρή ποσότητα δρα ως διεγερτικό (αυξάνει τη δραστηριότητα ενός τμήματος ή τμημάτων του σώματος). Μια μεγαλύτερη ποσότητα λειτουργεί ως ηρεμιστικό (μειώνει τη δραστηριότητα του τμήματος ή των τμημάτων του σώματος). Αλλά, εάν πάρει κανείς ακόμα μεγαλύτερη δόση, το ναρκωτικό μετατρέπεται σε δηλητήριο και μπορεί να τον σκοτώσει.

Για παράδειγμα, ο καφές περιέχει καφεΐνη, η οποία είναι ναρκωτικό. Δύο ή τρία φλιτζάνια καφέ θα λειτουργούσαν ως διεγερτικό για ένα άτομο. Δέκα φλιτζάνια πιθανώς θα έκαναν το άτομο να κοιμηθεί, αλλά εκατό φλιτζάνια θα μπορούσαν να το σκοτώσουν. Δεν είναι πολύ βλαβερή ουσία, γιατί χρειάζεται μια τόσο μεγάλη ποσότητα, προκειμένου να έχει αρνητικές επιπτώσεις. Έτσι, είναι γνωστή ως διεγερτικό.

Το αρσενικό είναι μια πολύ πιο επιβλαβής τοξική ουσία από την καφεΐνη και είναι γνωστό ως δηλητήριο. Παρ’ όλα αυτά, όμως, μια πολύ μικρή ποσότητα αρσενικού λειτουργεί ως διεγερτικό. Μια μεγαλύτερη δόση κάνει κάποιον να κοιμηθεί, και μερικοί κόκκοι του αρκούν για να σκοτώσουν κάποιον.

Όλα τα ναρκωτικά έχουν, επομένως, άσχημες επιπτώσεις στο σώμα. Αυτές οι επιπτώσεις μπορεί να είναι μικρές ή μεγάλες. Αλλά, υπάρχουν πολλά ναρκωτικά που προκαλούν επίσης διάφορα άλλα προβλήματα, γιατί επηρεάζουν αρνητικά τη διάνοια.

Η ΔΙΑΝΟΙΑ

Για να καταλάβεις πώς επηρεάζουν τα ναρκωτικά τη διάνοια, χρειάζεται να ξέρεις κάτι σχετικά με το τι είναι η διάνοια και πώς λειτουργεί.

Η διάνοια δεν είναι ο εγκέφαλος. Ο εγκέφαλος είναι απλά εκείνο το μέρος του σώματος που βρίσκεται στο κεφάλι και χρησιμοποιεί τα νεύρα για να στέλνει οδηγίες στα διάφορα μέρη του σώματος.

Η διάνοιά σου είναι αυτό που χρησιμοποιείς για να σκεφτείς, να θυμηθείς και να αποφασίσεις. Περιέχει καταγραφές για καθετί που σου έχει συμβεί, από την αρχή της ζωής σου μέχρι τώρα. Λέγοντας καταγραφές εννοούμε ένα ακριβές αντίγραφο κάποιου πράγματος.

Το μυαλό σου κάνει καταγραφές όλων των σκέψεων, των συμπερασμάτων, των αποφάσεων, των παρατηρήσεων και των αισθήσεών σου. Για παράδειγμα, μπορείς να ανακαλέσεις μια φορά που συνέβη κάτι όταν ήσουν παιδί. Η διάνοιά σου περιέχει τη μνήμη αυτού του περιστατικού, η οποία είναι μια καταγραφή όλων των πραγμάτων που είδες, που άκουσες και που ένιωσες, των συμπερασμάτων που έβγαλες και των αποφάσεων που πήρες, όταν συνέβη αυτό.

Αυτές οι καταγραφές ονομάζονται διανοητικές εικόνες. Οι διανοητικές εικόνες είναι έγχρωμες εικόνες, με ήχο, οσμή και όλες τις άλλες αισθητήριες αντιλήψεις, συν τα συμπεράσματα ή τις απόψεις του ατόμου. Αυτές οι εικόνες έχουν ύψος, πλάτος και βάθος.

Για παράδειγμα, ένα άτομο θυμάται ότι έτρωγε πρωινό εκείνο το πρωί. Οι περισσότεροι άνθρωποι, ανακαλώντας αυτή την ανάμνηση, θα έβλεπαν μια διανοητική εικόνα του τραπεζιού, του φαγητού και του δωματίου. Θα έβλεπαν στη διάνοιά τους το χρώμα του τραπεζομάντιλου, τα αντικείμενα και τους ανθρώπους μέσα στο δωμάτιο. Αν η ικανότητά τους να ανακαλέσουν είναι καλή, θα μπορούσαν επίσης να μυρίσουν το φαγητό και να ακούσουν τις φωνές των άλλων που ήταν στο τραπέζι για πρωινό.

Αν είχαν αποφασίσει να πιουν άλλο ένα φλιτζάνι καφέ, θα θυμούνται ότι αποφάσισαν να πιουν ένα δεύτερο φλιτζάνι καφέ.

Όλες αυτές οι αισθητήριες αντιλήψεις εκείνης της στιγμής είναι μέρος της διανοητικής εικόνας.

Αυτές οι διανοητικές εικόνες υπάρχουν σ’ ένα επίπεδο επίγνωσης, που σημαίνει ότι το άτομο έχει επίγνωση όταν αυτές συμβαίνουν και μπορεί να τις ανακαλέσει αργότερα. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν επίσης διανοητικές εικόνες για πράγματα που έγιναν όταν το άτομο ήταν εν μέρει ή πλήρως αναίσθητο. Αυτές οι διανοητικές εικόνες βρίσκονται πιο κάτω από την επίγνωση του ατόμου. Δεν ξέρει ότι υπάρχουν και δεν είναι σε θέση να τις ανακαλέσει κατά βούληση.

Για παράδειγμα, ένα άτομο σκοντάφτει και χτυπά το κεφάλι του στον τοίχο. Ακόμα κι αν δεν είναι σοβαρά τραυματισμένο και ανακάμψει γρήγορα, υπήρχε μια στιγμή πόνου και αναισθησίας, όταν το κεφάλι του χτύπησε στον τοίχο. Η διανοητική εικόνα εκείνης της στιγμής, μαζί με όλες τις αισθήσεις, καταγράφεται στη διάνοια, ανεξάρτητα από το ότι βρίσκεται πιο κάτω από την επίγνωσή του.

Μια από τις επιπτώσεις της χρήσης ναρκωτικών είναι ότι προκαλούν αναισθησία στο άτομο. Ο βαθμός στον οποίο είναι αναίσθητο μπορεί να είναι μεγάλος ή μικρός. Αλλά ένα άτομο που βρίσκεται υπό την επήρεια ενός ναρκωτικού δεν έχει πλήρη επίγνωση του τι συμβαίνει γύρω του.

Για παράδειγμα, ας πούμε ότι ένα άτομο πήρε το ναρκωτικό LSD. Αυτό είναι ένα ισχυρό ναρκωτικό που κάνει κάποιον να αισθάνεται ότι ο κόσμος γύρω του είναι διαφορετικός. Αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον χώρο και τον χρόνο. Μπορεί επίσης να έχει ψευδαισθήσεις, δηλαδή να βλέπει πράγματα που του φαίνονται πραγματικά εκείνη τη στιγμή, ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν. Όταν βρίσκεται υπό την επήρεια αυτού του ναρκωτικού, το άτομο δεν έχει πλήρως τις αισθήσεις του. Δεν έχει πλήρη επίγνωση του πραγματικού περιβάλλοντός του. Όμως, η διάνοιά του θα εξακολουθεί να καταγράφει τα πάντα, καθώς αυτά συμβαίνουν, και θα περιέχει τις διανοητικές εικόνες όλης αυτής της εμπειρίας, ολοκληρωμένες με τις οπτικές εντυπώσεις, τις οσμές, τα αισθήματα, τους ήχους κ.λπ., που υπήρχαν σε αυτή.

Ας πούμε ότι πήρε LSD σε μια υπαίθρια ροκ συναυλία, μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα. Βίωσε διάφορες επιπτώσεις λόγω της λήψης του ναρκωτικού. Αυξήθηκε ο καρδιακός του παλμός και τα συναισθήματά του άλλαζαν διαρκώς. Ένιωθε επίσης ναυτία, λόγω της μυρωδιάς του καπνού από τσιγάρο που υπήρχε τριγύρω. Κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια της ημέρας απομακρύνθηκε από τους φίλους του, πανικοβλήθηκε και τον έπιασε άγχος. Είχε επίσης ψευδαισθήσεις: «άκουγε» χρώματα και «έβλεπε» ήχους. Η διάνοιά του θα περιέχει τις διανοητικές εικόνες όλων των εμπειριών της ημέρας, συμπεριλαμβανομένων των ψευδαισθήσεων που του προκάλεσε το LSD.

Οι διανοητικές εικόνες των εμπειριών εκείνης της ημέρας μπορούν να επηρεάσουν το άτομο αυτό στο μέλλον, κατά τον ίδιο τρόπο όπως όταν πήρε το ναρκωτικό. Αν, κάποια μέρα, το περιβάλλον του περιείχε ομοιότητες με εκείνη τη φορά που πήρε LSD, οι διανοητικές εικόνες θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν ξανά. Αυτό το ονομάζουμε διέγερση: μια παλιά ανάμνηση που ενεργοποιείται λόγω συνθηκών στο παρόν που είναι παρόμοιες με τις συνθήκες του παρελθόντος.

Θα μπορούσε να βρίσκεται έξω μια ζεστή μέρα και ν’ ακούσει να παίζει δυνατή μουσική. Μπορεί κάποιος εκεί κοντά να ανάψει ένα τσιγάρο και να φυσήξει τον καπνό κατευθείαν πάνω του. Η καρδιά του μπορεί ν’ αρχίσει ξαφνικά να χτυπάει πιο γρήγορα και πιθανότατα θα νιώθει ναυτία. Μπορεί να αισθάνεται αγχωμένος, χωρίς κάποιον προφανή λόγο. Θα μπορούσε επίσης να βιώσει ξανά τις ψευδαισθήσεις που είχε, δηλαδή να «ακούει» χρώματα και να «βλέπει» ήχους. Δεν έχει ξαναπάρει αυτό το ναρκωτικό. Όμως έχουν διεγερθεί οι διανοητικές εικόνες.

Σε αυτή την περίπτωση, τα περιστατικά στο περιβάλλον του ατόμου προκάλεσαν τη διέγερση. Αλλά υπάρχει άλλος ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να προκληθεί η διέγερση.

Τα κατάλοιπα (οι ποσότητες που απομένουν μετά τη χρήση) των ναρκωτικών, παραμένουν στο σώμα για πολύ καιρό μετά τη λήψη του ναρκωτικού. Αυτά τα κατάλοιπα αγκιστρώνονται, δηλαδή προσκολλούνται ή κολλάνε στους λιπώδεις ιστούς του σώματος. Αργότερα, μπορεί να απαγκιστρωθούν και να ενεργοποιηθούν μέσω της ροής του αίματος, κάνοντας το άτομο να ξαναβιώσει τις ίδιες επιπτώσεις.

Ας δούμε και πάλι το παράδειγμα του ατόμου που πήρε LSD. Αργότερα –ίσως χρόνια αργότερα–, τα κατάλοιπα του ναρκωτικού που εξακολουθούν να υπάρχουν στο σώμα του μπορεί να προκαλέσουν διέγερση των όσων συνέβησαν όταν το πήρε. Το άτομο έχει τις ίδιες αισθήσεις ταχυπαλμίας, ναυτίας και άγχους. Φυσικά, δεν ξέρει γιατί. Μπορεί επίσης να αντιληφθεί διανοητικές εικόνες ατόμων με τα οποία ήταν μαζί και τις οπτικές εντυπώσεις, τους ήχους και τις οσμές που υπήρχαν στο περιστατικό. Και πάλι, δεν έχει ξαναπάρει αυτό το ναρκωτικό. Αλλά αυτή η διέγερση, η οποία μπορεί να συμβεί ξανά και ξανά, μειώνει την επίγνωσή του και τις ικανότητές του. Μπορεί ακόμη και να χειροτερέψει τη στάση του απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους.

Η ΤΡΟΧΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Η συνεχής καταγραφή διανοητικών εικόνων κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου ονομάζεται τροχιά του χρόνου. Αποτελείται από τα στιγμή προς στιγμή καταγεγραμμένα περιστατικά που βιώνει το άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Όμως, ένα άτομο που έχει πάρει ναρκωτικά, δεν έχει μόνο διανοητικές εικόνες τού τι συνέβαινε στο περιβάλλον του όταν πήρε το ναρκωτικό, αλλά και του τι αισθανόταν ως αποτέλεσμα του ότι πήρε το ναρκωτικό. Η τροχιά του χρόνου του, κατά την περίοδο που βρισκόταν υπό την επιρροή του ναρκωτικού, είναι πολύ μπερδεμένη. Για παράδειγμα, οι διανοητικές εικόνες με τις εμπειρίες του ατόμου μετά τη λήψη LSD θα περιλάμβαναν τόσο τις ψευδαισθήσεις όσο και τα γεγονότα που πραγματικά συνέβαιναν γύρω του εκείνο το χρονικό διάστημα.

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΚΑΙ Ο ΠΑΡΟΝΤΑΣ ΧΡΟΝΟΣ

Τα άτομα που βρίσκονται υπό την επήρεια ναρκωτικών έχουν περιόδους διαλείψεων και ψευδαισθήσεις. Λόγω αυτών, ο χρήστης δεν είναι στον «παρόντα χρόνο».

Παρόντας χρόνος σημαίνει το τώρα, ή τα πράγματα που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή. Ένα πνευματικά υγιές και ευτυχισμένο άτομο έχει την προσοχή του στον παρόντα χρόνο και έχει επίγνωση του περιβάλλοντός του.

Αν ένα άτομο ζει μια δυστυχισμένη ζωή, μπορεί να αισθάνεται ότι ο παρόντας χρόνος είναι πολύ οδυνηρός για να τον αντιμετωπίσει. Επομένως, παίρνει ναρκωτικά για να τον αποφύγει. Για παράδειγμα, μπορεί να πίνει αλκοόλ για να «ξεχάσει» τα προβλήματά του. Αυτό τον βγάζει εκτός παρόντα χρόνου και τον κάνει να έχει λιγότερη συνείδηση, κι επομένως δεν έχει πλήρη επίγνωση του τι συμβαίνει γύρω του.

Το πρόβλημα είναι ότι ο χρήστης ναρκωτικών δεν επιστρέφει μετά πλήρως στον παρόντα χρόνο, ακόμη και όταν η επιρροή του ναρκωτικού φαίνεται να έχει εξασθενίσει. Επομένως, ενώ βρίσκεται εκεί, μπροστά στα μάτια σου και προφανώς στο ίδιο δωμάτιο που βρίσκεσαι κι εσύ, το άτομο αυτό είναι στην πραγματικότητα μόνο εν μέρει εκεί και εν μέρει βρίσκεται σε κάποια συμβάντα του παρελθόντος. Η αντίληψή του για το τι συμβαίνει τώρα μπλέκεται με τις διανοητικές εικόνες από το παρελθόν, όταν βρισκόταν υπό την επήρεια του ναρκωτικού.

Αν του πεις κάτι, θα προσπαθήσει να το ταιριάξει με εκείνο που αυτός αντιλαμβάνεται. Αυτό μπορεί να μην είναι το ίδιο με αυτό που αντιλαμβάνεσαι εσύ. Ως αποτέλεσμα, οι ενέργειές του μπορεί να φαίνονται παράξενες ή παράλογες.

Ας πούμε ότι καθαρίζεις το πάτωμα και σε βοηθάει ένα άτομο που έχει πάρει ναρκωτικά. Το άτομο αυτό μπορεί να είναι βέβαιο ότι σε βοηθά να επισκευάσεις ένα πάτωμα που χρειάζεται φτιάξιμο. Αλλά εσύ καθαρίζεις το πάτωμα, δεν το επισκευάζεις. Έτσι, όταν του ζητάς να σου δώσει τη σφουγγαρίστρα, νομίζει ότι του λες «δώσε μου το σφυρί». Έτσι, παίρνει τη σφουγγαρίστρα, ενώ σκέφτεται ότι είναι στην πραγματικότητα ένα σφυρί και προσπαθεί να σου το δώσει. Αλλά η σφουγγαρίστρα είναι διαφορετική από ένα σφυρί. Η χειρολαβή της είναι πιο μακριά και δεν έχει το ίδιο βάρος και σχήμα. Έτσι έχει μια εσφαλμένη εκτίμηση της προσπάθειας που χρειάζεται για να σου τη δώσει και αναποδογυρίζει τον κουβά με το νερό που χρησιμοποιείς για να σφουγγαρίσεις το πάτωμα.

Επειδή ένας χρήστης ναρκωτικών δεν είναι στον παρόντα χρόνο, κάνει συχνά τέτοιου είδους λάθη. Αυτά μπορεί να είναι μικρά λαθάκια που τον κάνουν να φαίνεται αδέξιος, όπως το ότι αναποδογυρίζει τον κουβά με το νερό. Στη χειρότερη περίπτωση, το άτομο μπορεί να είναι παράφρον. Τα περιστατικά που είναι ολοφάνερα γι’ αυτόν είναι εντελώς διαφορετικά από εκείνα που είναι ολοφάνερα για όλους τους άλλους.

Από τη δική του άποψη, όμως, οι άλλοι άνθρωποι είναι ηλίθιοι ή παράλογοι. Καθώς οι πράξεις εκείνων δε συμφωνούν με ό,τι αυτός θεωρεί ότι συμβαίνει, τότε «εκείνοι» δεν είναι λογικοί. Παράδειγμα: Αρκετοί άνθρωποι μετακινούν έπιπλα. Όλοι τους, εκτός από αυτόν, θεωρούν ότι απλώς μετακινούν έπιπλα. Αυτός θεωρεί ότι «μετακινεί σχήματα στη μορφή σύννεφου». Επομένως «κάνει λάθη». Καθώς τα άλλα άτομα δεν ξέρουν τι γίνεται μέσα του και βλέπουν απλώς ένα άτομο που είναι όπως όλοι οι άλλοι, δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί κάνει συνεχώς λάθη.

Αυτά τα γεγονότα εξηγούν την παράξενη συμπεριφορά του χρήστη ναρκωτικών. Όλοι μας ξέρουμε ανθρώπους που είναι έτσι. Το ξαφνικό σχόλιο που δε βγάζει κανένα νόημα· καθώς δεν έχει καμία σχέση με τη συζήτηση, το κενό βλέμμα όταν δίνεται σε κάποιον μια εντολή ή του γίνεται μια παρατήρηση, πίσω απ’ όλα αυτά υπάρχει o διαφορετικός κόσμος στον οποίο ζει.

Ένα τέτοιο άτομο απειλεί όχι μόνο την επιβίωση του εαυτού του, αλλά και την επιβίωση οποιασδήποτε ομάδας, είτε πρόκειται για μια οικογένεια, μια επιχείρηση ή ακόμα και ένα έθνος.

Οι επιπτώσεις των ναρκωτικών, επομένως, συνεχίζονται για πολύ καιρό αφότου τα πάρει το άτομο. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι επιζήμιο όχι μόνο για το ίδιο το άτομο, αλλά και για πολλούς άλλους. Επίσης, δεν είναι μόνο τα παράνομα ναρκωτικά που προκαλούν αυτό το πρόβλημα. Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, που έχουν ως σκοπό να βοηθήσουν τους ανθρώπους, έχουν παρόμοια αποτελέσματα, όταν γίνεται κατάχρησή τους.

ΠΑΥΣΙΠΟΝΑ

Γιατροί, και όχι μόνο, συνταγογραφούν παυσίπονα όπως η ασπιρίνη, τα ηρεμιστικά και τα υπνωτικά (τοξικές ουσίες ή φάρμακα που κάνουν κάποιον να κοιμηθεί), έχοντας την απολύτως κατανοητή πρόθεση να ανακουφίσουν τον πόνο.

Ωστόσο, κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς ή γιατί αυτά τα φάρμακα είναι αποτελεσματικά ή τι κάνουν. Τέτοια συνθετικά φάρμακα (φάρμακα που δημιουργήθηκαν συνδυάζοντας διάφορα συστατικά) προέρχονται από τυχαίες ανακαλύψεις ότι «αυτό μειώνει τον πόνο».

Συχνά αυτά τα φάρμακα έχουν πολύ άσχημες επιπτώσεις.

Ας πούμε ότι κάποιος έδωσε σ’ ένα άτομο ένα φάρμακο για να μειώσει τον πόνο ή τη δυσφορία του. Όταν η επήρεια του φαρμάκου αρχίζει να εξασθενεί, οι πόνοι ή οι δυσφορίες χειροτερεύουν κατά πολύ. Μια από τις λύσεις που έχει ένα άτομο γι’ αυτό είναι να πάρει ακόμα περισσότερα φάρμακα. Αισθάνεται ότι πρέπει να πάρει περισσότερα φάρμακα για ν’ απαλλαγεί από τους πόνους, τις δυσφορίες και τις άλλες ανεπιθύμητες αισθήσεις. Αλλά, καθώς συνεχίζει να τα παίρνει, γίνεται όλο και λιγότερο ικανό να νιώθει καλά και χρειάζεται όλο και περισσότερα φάρμακα.

Είναι επίσης πολύ συνηθισμένο για κάποιον που παίρνει φάρμακα να έχει μεγάλη σεξουαλική έξαψη στην αρχή. Αλλά μετά τα σεξουαλικά «φτιαξίματα» στην αρχή, η σεξουαλική αίσθηση γίνεται όλο και δυσκολότερο να επιτευχθεί. Το άτομο προσπαθεί όλο και περισσότερο να την επιτύχει, αλλά είναι όλο και λιγότερο ικανοποιητική.

Οι άνθρωποι παίρνουν ναρκωτικά ή φάρμακα για να αποτρέψουν τις ανεπιθύμητες αισθήσεις. Αλλά υπάρχουν επίσης πολλές επιθυμητές αισθήσεις στη ζωή. Τα ναρκωτικά ή τα φάρμακα αποτρέπουν όλες τις αισθήσεις, και επομένως αποτρέπουν ακόμα και τις επιθυμητές.

Το μόνο καλό πράγμα που μπορεί να πει κανείς για τα ναρκωτικά ή τα φάρμακα είναι ότι προσφέρουν ανακούφιση από την οδύνη (πολύ μεγάλο σωματικό ή διανοητικό πόνο) για μια σύντομη χρονική περίοδο. Αν ένα άτομο είναι πάρα πολύ άσχημα χτυπημένο, αυτό επιτρέπει στους γιατρούς να κάνουν τις απαραίτητες επιδιορθώσεις. Όταν, όμως, ένα άτομο έχει επίγνωση του τι συμβαίνει γύρω του και είναι επιδέξιο σε αυτό που κάνει, δεν υπάρχουν και πολλές πιθανότητες να τραυματιστεί. Ένα άτομο που παίρνει ναρκωτικά ή φάρμακα δεν έχει επίγνωση του περιβάλλοντός του και μειώνεται σε μεγάλο βαθμό η επιδεξιότητά του. Επομένως, τα ναρκωτικά ή τα φάρμακα κάνουν πιο πιθανό το να τραυματιστεί. Συνεπώς, εμποδίζουν το άτομο να ανακτήσει την επίγνωση και την επιδεξιότητα που θα το έκαναν να είναι ασφαλές.

Ο καθένας μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στο να αισθάνεται «νεκρός» με τα ναρκωτικά ή τα φάρμακα ή το να αισθάνεται ζωντανός χωρίς αυτά. Τα ναρκωτικά ή τα φάρμακα αφαιρούν από τη ζωή τις αισθήσεις και τις χαρές, οι οποίες είναι ο μόνος λόγος για να ζει κανείς.